23 Δεκεμβρίου 2017

Όταν το καθεστώς Μεταξά απαγόρευσε τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα!


Η βαθύτατη διαίρεση των πολιτικών κομμάτων που δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν για το σχηματισμό μιας κυβέρνησης συνεργασίας μετά τις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936, η έλλειψη ηγετικών προσωπικοτήτων στα δύο μεγάλα κόμματα της εποχής μετά από μια σειρά απροσδόκητων θανάτων σημαντικών πολιτικών προσωπικοτήτων μέσα στη χρονιά, αλλά και η ανοχή του βασιλιά, έδωσαν στον Ιωάννη Μεταξά την ευκαιρία να πετύχει αυτό που ποτέ δεν κατάφερε νόμιμα μέσω των εκλογών (αλλά αντιθέτως αποτύγχανε οικτρά σε κάθε εκλογική του συμμετοχή), να κυβερνήσει τη χώρα. Και όταν επιτέλους κατάφερε να κάνει το απωθημένο του πραγματικότητα, βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία να εξασφαλίσει ότι δεν θα έχανε την εξουσία από τα χέρια του και στις 4 Αυγούστου 1916 κατέλυσε το Κοινοβούλιο και εγκατέστησε δικτατορικό καθεστώς, ευαγγελιζόμενος την εδραίωση ενός ασαφούς "τρίτου ελληνικού πολιτισμού", που θεωρητικά στρεφόταν εναντίον κάθε ξένης επιρροής. Ήταν τόσο ισοπεδωτική η προσέγγιση, ώστε στο στόχαστρο μπήκε -τον πρώτο καιρό τουλάχιστον - και το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου, το οποίο είχε ενσωματωθεί στον ελληνικό τρόπο ζωής ήδη από την εποχή του Όθωνα.
Η εγκύκλιος του υπουργείου Γεωργίας ήταν σαφής:
"Απαγορεύομεν αυστηρώς την κοπήν, μεταφοράν και χρησιμοποίησιν των ελάτων διά Χριστουγεννιάτικα δένδρα. Καλούμεν όλους τους πολίτας να συμβάλουν και αυτοί εις την κατάργησιν της κατ' έτος θυσίας χιλιάδων νεαρών ελάτων εις την αποψιλωμένην χώραν μας. Οι Νεοέλληνες ας προσπαθείσουν να δημιουργήσουν άλλας εορτάς περισσότερον συμφώνους προς τας Ελληνικάς παραδόσεις και τα Ελληνικά έθιμα".

Κι επειδή μια εγκύκλιος δεν ήταν αρκετή, ανέλαβε δράση και η προπαγάνδα διά του τύπου. "Ο Έλλην υπήρξε πάντοτε μιμητής. Μιμητής κάθε πράγματος που θα ετύχαινε να έχη... ευρωπαϊκήν καταγωγήν, έστω και αν το πράγμα αυτό εδώ απαγορεύεται ή αποτελή μικρόν έγκλημα, όπως εις την προκειμένην περίπτωσιν" αποφαινόταν ο δημοσιογράφος του Ελληνικού Μέλλοντος, ο οποίος υπερθεμάτιζε - όχι ότι μπορούσε και να κάνει αλλιώς! - της απόφασης του υπουργείου. Και καλούσε τους "Νεοέλληνες να αφήσουν κατά μέρος τους θρησκευτικούς των ενθουσιασμούς, όταν ούτοι έχουν συνεπείας καταστρεπτικάς. Κατά μυρίους τρόπους ημπορούν να εορτάσουν την γέννησιν του θεανθρώπου. Και την χαράν, από την οποίαν επλημμύριζαν τα παιδιά των μπροστά εις τον ωραίον στολισμόν ενός Χριστουγεννιάτικου δένδρου, ημπορούν κατά χιλίους τρόπους να την προκαλέσουν", όπως έγραφε, μόνο που δεν μπορούσε να σκεφτεί και να προτείνει έναν έστω από τους... χίλιους αυτούς τρόπους.

Κι αν αναρωτιέστε ποιο ήταν το "έγκλημα", αυτό αφορούσε τον "κίνδυνο" καταστροφής του ελατοδάσους της Πάρνηθας, μόνο που τα δημοσιευθέντα στοιχεία δεν ήταν και τόσο απαισιόδοξα. Αφού πρώτα γινόταν λόγος για 5000 με 5500 έλατα που κόβονταν κάθε χρόνο για τις γιορτές των Χριστουγέννων, ακολουθούσε η ανάπτυξη ενός μαθηματικού υπολογισμού, που αναιρούσε την κινδυνολογία: "Έχει, ως γνωστόν, η Πάρνης έκτασιν ως δάσος ελάτης, 40 χιλιάδας στρέμματα. Υπολογίζεται κατόπιν αυτού, ότι υπό κανονικήν φυτείαν, τα έλατα θα ανέρχωνται εις εν εκατομμύριον, εκ των οποίων τα ευρισκόμενα εις ηλικίαν 15 ετών και κάτω, τα οποία είνε... κατάλληλα διά Χριστουγεννιάτικα δένδρα, δεν θα υπερέβαιναν τας διακοσίας χιλιάδας. Μετά ένα χρονικόν διάστημα ωρισμένον, όχι μόνον θα έπαυε πλέον να αυξάνη ο αριθμός των δένδρων, αλλά και θα ηλαττώνετο σημαντικώς".

Μια απλή διαίρεση επιβεβαιώνει πόσο άκαιρος ήταν ο υποτιθέμενα άμεσος κίνδυνος καταστροφής του ελατοδάσους της Πάρνηθας, αν θεωρήσουμε ότι οι αριθμοί ήταν ακριβείς - που δεν ήταν παρά μόνο εκτιμήσεις. Εξάλλου, δεν υπάρχει δάσος που να μην ανανεώνεται φυσικά και στο κάτω κάτω, η άμεση προτεραιότητα ενός κράτους θα έπρεπε να είναι πώς θα διασφαλίσει ότι γίνεται οργανωμένη - και όχι άναρχη - κοπή των δέντρων ή να προωθήσει οικολογικές λύσεις, όπως ο στολισμός δέντρων φυτεμένων σε γλάστρες, που θ' αντέξουν περισσότερο χρόνο - ακόμη και χρόνια.

Αλλά δεν ήταν ειλικρινά οικολογικές οι ανησυχίες του καθεστώτος. Απλά ήθελε να ξορκίσει ένα ξενόφερτο έθιμο, που αντίβαινε σε ό,τι το ίδιο αντιλαμβανόταν ως "ελληνικό", προσδίδοντας εν τέλει στη λέξη χαρακτήρα ενός ισοπεδωτικού και άκριτου αντιευρωπαϊσμού. Πάντως, στην πράξη η απαγόρευση δεν είχε ανταπόκριση, ενώ και οι εφημερίδες, που ως όργανα προπαγάνδας αναπαρήγαγαν ότι τους έστελνε η κεντρική κυβέρνηση, μια χαρά θα δημοσίευαν τις αγγελίες για τους στολισμούς των χριστουγεννιάτικων δέντρων διαφόρων συλλόγων, που τότε αποτελούσαν σημαντικά χριστουγεννιάτικα, κοσμικά γεγονότα. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου