Ο Θάνος Μικρούτσικος ως φοιτητής, πριν γίνει γνωστός, για το ρόλο της νεολαίας και τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών πανεπιστημίων - Δηλώσεις του στην εφημερίδα Έθνος το Μάρτιο του 1970

Η άρση της προληπτικής λογοκρισίας από τη χούντα των συνταγματαρχών στα τέλη του 1969, έδωσε στην εφημερίδα Έθνος το έναυσμα να δοκιμάσει τα όρια ανεκτικότητας του δικτατορικού καθεστώτος όχι απλά ασκώντας κριτική, αλλά και με σειρά αφιερωμάτων, ερευνών και δηλώσεων πολιτικών προσώπων (της προδικτατορικής περιόδου), που υπενθύμιζαν την καταλυθείσα δημοκρατία.

«ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ; ΤΗΝ ΑΠΟΚΡΟΥΩ…» ήταν, για παράδειγμα, ο –όχι τυχαία επιλεγμένος– κεντρικός τίτλος της εφημερίδας στις 23 Μαρτίου 1970, από τη συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αρχιεπίσκοπος Μακάριος, στον απεσταλμένο του Έθνος, Σταύρο Ψυχάρη.

Την επομένη, η εφημερίδα χτύπησε με πρωτοσέλιδη δήλωση του πρώην βουλευτή Ιωάννη Ζίγδη, ο οποίος ζητούσε προφητικά το σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας από πολιτικά πρόσωπα «διά να αποσοβηθούν οι επαπειλούμεναι νέαι εθνικαί δοκιμασίαι» στην Κύπρο. Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθούν και να καταδικαστούν στο αυτόφωρο οι εκδότες, ο διευθυντής και δημοσιογράφοι, η δε εφημερίδα εξαναγκάστηκε λίγες μέρες αργότερα σε κλείσιμο.

Η δήλωση του Ιωάννη Ζίγδη, θα εγκαινίαζε μια έρευνα της εφημερίδας με ερωτήσεις σε πολιτικά πρόσωπα σχετικά με το κυπριακό ζήτημα, η οποία εκ των πραγμάτων δεν μπορούσε να συνεχιστεί. Ήταν η πιο τολμηρή κίνηση του Έθνος να δοκιμάσει τις αντοχές ενός καθεστώτος με έντονη δυσανεξία στην ελευθερία του λόγου, όχι όμως και η πρώτη.

Τους προηγουμένους μήνες δημοσιεύονταν τακτικά έρευνες με τολμηρές ερωτήσεις για τις «ελευθερίες» απευθυνόμενες σε προσωπικότητες όλου του κοινωνικού φάσματος, όλοι δε με τη σειρά τους απαντούσαν απαξιωτικά για τις παντός είδους δικτατορίες. Μέχρι και η Αλίκη Βουγιουκλάκη ρωτήθηκε στα πλαίσια μιας έρευνας με ερώτημα «Αν εσείς ήσαστε δικτάτωρ, τι θα κάνατε;» και εκείνη απάντησε «Πώς είναι δυνατόν να κάνετε σε μένα μια τέτοια ερώτηση; Αν σήμερα κατέχω αυτή τη θέση, που κατέχω, την οφείλω στην ψήφο του κοινού. Κι αυτή η ψήφος δεν ήταν παρά αποτέλεσμα δημοκρατικής διαδικασίας».

Μία τολμηρή έρευνα ξεκίνησε να δημοσιεύεται στην απογευματινή εφημερίδα στις 2 Μαρτίου 1970 υπό το γενικό τίτλο «ΟΙ ΝΕΟΙ ΜΑΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΑΛΛΑΓΗ...», με ερωτήσεις προς διάφορους φοιτητές της εποχής, οι οποίοι επί της ουσίας καλούνταν να περιγράψουν συνοπτικά τις ανησυχίες και το όραμα της γενιάς τους.

Τα ερωτήματα είχαν τρεις θεματικές: α) το ρόλο που μπορούσε να διαδραματίσει η νεολαία στην ελληνική ζωή, β) τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών πανεπιστημίων (προτάσεις), γ) την παροχή δικαιώματος ψήφους σε όσους συμπλήρωναν τα 18 χρόνια με αφορμή το πρόσφατο παράδειγμα της Βρετανίας και άλλων χωρών παλιότερα.

Μεταξύ των ερωτηθέντων ήταν και δύο πρόσωπα, που αργότερα έγιναν γνωστά στη δημόσια σφαίρα από διαφορετικά μετερίζια. Ο ένας ήταν ο τότε φοιτητής Νομικής και σήμερα καταξιωμένος συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος. Ο δεύτερος ήταν ο Θάνος Μικρούτσικος, τότε 22 χρονών, φοιτητής Φυσικομαθηματικής στο τέταρτο έτος.

Αυτές ήταν οι απαντήσεις του Θάνου Μικρούτσικου, πολύ πριν γίνει γνωστός ως μουσικοσυνθέτης, στα τρία ερωτήματα του Έθνους:  

Α: «Η νεολαία είναι σοβαρότατος παράγοντας για την εξελικτική πορεία μιας χώρας. Ιδιαίτερα η φοιτητική μάζα, αγνή, ορμητική και παράλληλα κατέχοντας τα σύγχρονα προβλήματα, πρέπει να μπαίνει πρωτοπόρα στον αγώνα. Η σκέψη «οι φοιτητές στα βιβλία τους και μόνο σ’ αυτά» με βρίσκει αντίθετο κατ’ αρχή, γιατί κρύβει μέσα της μια αντίφαση, αφού πολλοί από τους φοιτητές είναι υποχρεωμένοι απ’ το νόμο να ψηφίζουν κι έπειτα γιατί δε νοείται αυριανός επιστήμονας να μην είναι κατατοπισμένος και να μην παίρνει θέση απέναντι στα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα της χώρας του, όταν αυτά, μάλιστα, ζητούν άμεση λύση.»

Β: «Είναι γεγονός ότι τα εκπαιδευτικά είναι τα γρηγορότερα εξελισσόμενα συστήματα. Και αυτό γιατί πρέπει πάντα να παίρνουν υπόψη την πρόοδο των επιστημών και το πνευματικό επίπεδο των φοιτητών, που όσο πάει ανεβαίνει. Έτσι, τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια –λίγο ως πολύ– συγχρονίζονται κάτω απ’ την πίεση των διδασκόντων και διδασκομένων. Σαν Έλληνας φοιτητής, βλέποντας τις τραγικές ελλείψεις στον τομέα της Ανωτάτης Εκπαιδεύσεως νομίζω ότι προβλήματα σαν: αίθουσες διδασκαλίας, ολιγομελή τμήματα, διδακτικό προσωπικό, εκσυγχρονισμός εξετάσεων, επαφή καθηγητών – φοιτητών, ίδρυση εργαστηρίων και βιβλιοθηκών, καλλιέργεια ποικίλων ενδιαφερόντων, πρέπει να αντιμετωπισθούν αρχικά, πράγμα το οποίο θ’ αποτελέσει ουσιαστική προϋπόθεση για παραπάνω μεταρρυθμίσεις, όπως συμμετοχή των φοιτητών στη διοίκηση των πανεπιστημίων κλπ., που, φυσικά, με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνα. Ιδιαίτερα σαν φοιτητής της Μαθηματικής πρέπει να τονίσω: χωρισμό τμημάτων για καθηγητές στα Γυμνάσια και για μέλλοντες ερευνητές, αφού με το τωρινό πρόγραμμα ούτε το ένα επιτυγχάνεται ούτε το άλλο (τίποτε σχετικό με τα διδασκόμενα στα Γυμνάσια απ’ τη μια, έλλειψη εδρών μοντέρνων μαθημάτων απ’ την άλλη), επίσης συνεργασία μεταξύ των καθηγητών σχετικά με την ύλη των μαθημάτων, ώστε να μην παρατηρούνται τα φοβερά κενά στις γνώσεις μας, που είναι αδύνατο να καλυφθούν παρ’ όλη την καλή μας θέληση.»

Γ: «Είμαι υπέρ της ψήφου των 18ρηδων. Ο σημερινός νέος έρχεται σ’ επαφή με τα πολιτικά προβλήματα. Η ενεργητική συμμετοχή του στη λύση τους θα του ενισχύσει το συναίσθημα της ευθύνης περισσότερο από τις προηγούμενες γενιές.»