21 Φεβρουαρίου 2014

Η ιστορία της κλοπής του αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου - Πώς ανακαλύφθηκε τυχαία από έναν αγρότη και πώς τελικά βρέθηκε στη Γαλλία


Μπορεί εδώ και δεκαετίες όλη η προσοχή των ελληνικών αρχών να περιορίζεται στον αγώνα για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα, τα οποία αφαίρεσε κάτω από περίεργες συνθήκες, ο Βρετανός πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, λόρδος Έλγιν, όμως υπάρχουν και άλλες ελληνικές αρχαιότητες, που βρέθηκαν στο εξωτερικό κάτω από εξαιρετικά περίεργες συνθήκες. Μία από αυτές είναι το περίφημο άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου, που εδώ και περίπου δύο αιώνες βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρου και για την απόκτηση του οποίου εξαπολύθηκε αγώνας δρόμου με χρήση κάθε θεμιτού και αθέμιτου μέσου από την πλευρά της γαλλικής πρεσβείας στην Υψηλή Πύλη. Πρόκειται για μια ιστορία συναρπαστική, βγαλμένη σαν από μυθιστόρημα.

Ήταν πρώτοι μήνες του 1820 (σ.σ. η Βικιπαιδεία δίνει την ημερομηνία 8 Απριλίου, σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο). Ένας αγρότης από τη Μήλο (σ.σ σύμφωνα με τη Βικιπαιδεία ονομαζόταν Γεώργιος ή Θεόδωρος Κεντρωτάς) εργαζόταν στο χωράφι του, το οποίο βρισκόταν πολύ κοντά, κάπου εκατό βήματα από την περιοχή, όπου λίγα χρόνια αργότερα (το 1844) θ' ανακαλυπτόταν ένα μαρμάρινο αμφιθέατρο. Ενώ εκείνος ο αγρότης έσκαβε, προκειμένου να κάνει επίπεδο το χώμα του αγρού του, βρήκε μικρά κομμάτια από μάρμαρο. Θεωρώντας ότι ανήκαν σε κάποιο οικοδόμημα, συνέχισε να σκάβει με ακόμη μεγαλύτερο ζήλο και λίγη ώρα αργότερα ανακάλυψε έναν σηκό (χώρο αρχαιοελληνικού ναού) θαμμένο σε βάθος επτά με οκτώ πόδια από το έδαφος. Στο σηκό εκείνο υπήρχε και το περίφημο άγαλμα της Αφροδίτης με τα κομμένα χέρια, καθώς επίσης τρεις μικρούς Ερμήδες και συντρίμμια από άλλα αγάλματα. 
Με τη βοήθεια των γιων του, ο άνδρας αυτός μετέφερε το πάνω μέρος του αγάλματος της Αφροδίτης μέχρι το στάβλο του, όπου και το έκρυψε. Αντιλαμβανόμενος ότι η αξία του ήταν σαφέστατα ανώτερη απ' ό,τι τα συνήθη οικοδομήματα, που βρίσκονταν συνήθως θαμμένα στο χώμα, ο αγρότης ανακοίνωσε το εύρημά του στον πρόξενο της Γαλλίας στη Μήλο, ένας Έλληνας ονόματι Μπρεστ, προκειμένουν να παζαρέψει τα χρήματα που θα έπαιρνε ως αντάλλαγμα από τυχόν αγοραπωλησία. Παρότι το αντίτιμο που ζητούσε ο Μήλιος χωρικός ήταν μικρό, ο Μπρεστ δεν εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία, όπως άλλωστε τον είχε συμβουλέψει και ο κυβερνήτης ενός γαλλικού πλοίου, που ήταν αγκυροβολημένο στο νησί, αλλά θεώρησε απαραίτητο να ενημερώσει και τον Γάλλο πρέσβη στην Υψηλή Πύλη, μαρκήσιο ντε λα Ριβιέρ, ζητώντας οδηγίες.
Εν τω μεταξύ, ο ναύαρχος Γκωτιέ, που εκτελούσε υδρογραφικές έρευνες στη Μεσόγειο, είχε προσεγγίσει το νησί της Μήλου. Ένας ναύτης του πλοίου εκείνου αποβιβάστηκε στο νησί, έμαθε την ιστορία του αγάλματος και μάλιστα έσπευσε στο μέρος όπου αυτό βρέθηκε, προκειμένου να έχει ίδια αντίληψη των γεγονότων. Ο Γκωτιέ ενημερώνει τον Γάλλο πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, προλαβαίνοντας την επιστολή του Μπρεστ, η οποία για κάποιο λόγο είχε αργήσει να φτάσει στον προορισμό της.
Ο πρεσβευτής έδωσε εντολή σ' έναν από τους γραμματείς του, να σπεύσει στη Μήλο και ν' αγοράσει το άγαλμα. Όταν, όμως, ο γραμματέας αποβιβάστηκε στο νησί των Κυκλάδων, είδε το άγαλμα να βρίσκεται μέσα σε μία λέμβο και να μεταφέρεται σ' ένα μπρίκι (σκάφος), που τελούσε υπό την οθωμανική σημαία με προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Τι είχε συμβεί; Οι πρόκριτοι του νησιού κάτι είχαν υποπτευθεί και έπεισαν τον ιερά ον ιερέα να μεσολαβήσει και να μεταπείσει τον αγρότη, που είχε βρει την Αφροδίτη, να τους παραχωρήσει το άγαλμα έναντι ευτελούς ποσού.
Όταν, λοιπόν, ο διπλωματικός υπάλληλος ονόματι Μάρκελλος, εντεταλμένος του Γάλλου πρέσβη, έφτανε στη Μήλο, ήταν ακριβώς η στιγμή που το άγαλμα της Αφροδίτης ετοιμαζόταν να φύγει για Κωνσταντινούπολη. Για καλή του τύχη, οι άνεμοι δεν επέτρεπαν τον απόπλου του πλοίου και εκείνος, εκμεταλλευόμενος την ευνοϊκή συγκυρία, έσπευσε τους προκρίτους της πόλης, κατηγορώντας τους ότι δήθεν είχαν επέμβει παράνομα σε υπόθεση που υποτίθεται ότι είχε συνομολογηθεί εν ονόματι του βασιλιά της Γαλλίας. Μάλιστα, τους απείλησε ακόμη και με προσφυγή στην ένοπλη βία, προκειμένου ν' ακυρώσει την αγορά.
Τρεις μέρες διήρκεσε η διένεξη μεταξύ του Μαρκελλου και των προκρίτων, με τον πρώτο να χρησιμοποιεί όλη του την εξυπνάδα για να πετύχει το σκοπό του. Διέταξε πενήντα άνδρες από το πλήρωμα του πλοίου, στο οποίο επέβαινε ο ίδιος, να περιπολούν την ακτή με έντονα απειλητική διάθεση, την ώρα που στις διαπραγματεύσεις έπαιζε το χαρτί της ένοπλης επέμβασης της γαλλικής κυβέρνησης, ακόμη και της κατοχής του νησιού. Τόσο ο Έλληνας ιερέας, όσο και οι πρόκριτοι της Μήλου απηύδησαν στο τέλος, φοβήθηκαν και τελικά υποχρεώθηκαν να συναινέσουν στην πώληση του αγάλματος με δημοπρασία, η οποία όμως ήταν εκ των προτέρων εξασφαλισμένη από τους Γάλλους., οι οποίοι είχαν την οικονομική δυνατότητα και προσέθεσαν μερικές εκατοντάδες γρόσια στην αρχική συμφωνία.
Έτσι, η Αφροδίτη μεταφέρθηκε στο γαλλικό πλοίο, το οποίο έσπευσε ν' αποπλεύσει, καθώς είχαν εκφραστεί φόβοι για ξέσπασμα επεισοδίων, ενώ στα κρύα του λουτρού έμειναν Άγγλοι και Ολλανδοί που έπλεαν προς τη Μήλο, ορμώμενοι από τα Επτάνησα, τη Μάλτα και τη Βενετία, προκειμένου να κατασχέσουν τον ανεκτίμητο αρχαίο θησαυρό, η φήμη του οποίου είχε απλωθεί σε μεγάλη έκταση. Όταν ο μαρκήσιος ντε λα Ριβιέρ, ο Γάλλος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, πήρε στα χέρια του το άγαλμα, το προσκόμισε στο βασιλιά της Γαλλίας, ο οποίος το δώρισε στη χώρα του κι έτσι το άγαλμα βρέθηκε στο Λούβρο, όπου παραμένει μέχρι σήμερα.


Πηγή: "Πως ανεκαλύφθη η Αφροδίτη της Μήλου", Το Άστυ, 05.01.1893

Διαβάστε επίσης: Τι έγραψαν ξένες εφημερίδες για τα "ελγίνεια" μάρμαρα το πρώτο μισό του 19ου αιώνα - Το ναυάγιο του πλοίου που τα μετέφερε, η αγορά τους από τη βρετανική κυβέρνηση και μια "αιρετική" άποψη ότι ο Έλγιν δεν θα τα έπαιρνε ποτέ αν...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου