Από την προϊστορία του τηλεφώνου στην Ελλάδα

Στις 20 Οκτωβρίου (π.η.) 1880 γράφτηκε ιστορία, καθώς στο τηλεγραφικό τμήμα του υπουργείου Εσωτερικών πραγματοποιήθηκε η πρώτη τηλεφωνική επικοινωνία από τον καθηγητή Τιμολέοντα Αργυρόπουλο προς το υπουργείο Στρατιωτικών –τα δύο υπουργεία ήταν ήδη συνδεδεμένα με τηλεγραφικά σύρματα– μέσω τηλεφωνικής συσκευής του συστήματος Γκόβερ (Gower).

«Η επιτυχία υπήρξε πλήρης. Η συνεννόησις δι’ ομιλίας εγίνετο ευκρινεστάτη. Ενόμιζέ τις, ότι συνδιαλέγεται μετά πλησίον αυτού καθημένου. Διακρίνεται ο ομιλών αυτός εκ της φωνής», σχολίαζε την επομένη η πειραϊκή εφημερίδα Ηχώ. Και στις 22.10.1880 η αθηναϊκή εφημερίδα Στοά παρατηρούσε ότι «η μετάδοσις της φωνής εγένετο μετά τόσης τελειότητος και ευκρινίας, ώστε πάντες οι παριστάμενοι εις τα πειράματα εξεπλάγησαν, καθόσον ηκούετο ου μόνον η φωνή, αλλά και ο γέλως και αι συνομιλίαι των εν τη αιθούση ευρισκομένων».

Οι πρώτοι Αθηναίοι ανθοπώλες

 Επί πολλά χρόνια από τη σύσταση του ελληνικού κράτους, όποιος Αθηναίος ήθελε να προσφέρει ως δώρο ένα λουλούδι έπρεπε προηγουμένως να το έχει κόψει από την αυλή του ή από την αυλή κάποιου γείτονα (με ή χωρίς την άδειά του) ή από το βασιλικό κήπο! Βέβαια οι περισσότεροι ζούσαν σε μονοκατοικίες με αυλές, όπου λογικά όλο και κάποιο λουλουδάκι θα υπήρχε. Όμως και πάλι... είναι άλλο να στερήσεις την αυλή σου από τα όποια πολύχρωμα άνθη έχεις φυτεμένα και άλλο να αγοράσεις ένα όμορφο και περιποιημένο λουλούδι ή μπουκέτο λουλουδιών για να το προσφέρεις στο αγαπημένο σου πρόσωπο ως δώρο ή για να στολίσεις το εσωτερικό του σπιτιού σου.

Το θέμα είναι ότι κανείς δεν είχε σκεφτεί να πουλήσει τα λουλούδια ως εμπόρευμα για να κερδίσει χρήματα, κάτι που φαίνεται ότι άλλαξε γύρω στα 1869 με 1870. Αυτό τουλάχιστον ισχυριζόταν ένα πολύ αφιέρωμα της εφημερίδας Εστία στις 31.07.1895 για την ιστορία των αθηναϊκών ανθοπωλείων.

Εκείνη, λοιπόν, την περίοδο –σύμφωνα με το συντάκτη του δημοσιεύματος– έκανε την εμφάνισή του στους δρόμους της Αθήνας ο πρώτος πλανόδιος ανθοπώλης. Ονομαζόταν Κωστής Μπιτσιλέος, ηλικίας μόλις 8 ετών, με καταγωγή διαφιλονικούμενη από τη Νάξο και τα Πατήσια! Τα λουλούδια, μερικά κόκκινα τριαντάφυλλα και ζουμπούλια, του τα είχε δώσει ο πατέρας του προτρέποντάς τον να πάει στο Πολύγωνο την ώρα που παιάνιζε η μουσική (το δωρεάν προσφερόμενο δημόσιο θέαμα της εποχής), μήπως και κατάφερνε να κερδίσει λίγα χρήματα. Η πώληση φαίνεται ότι πήγε καλά, καθώς ο μικρός Μπιτσιλέος πούλησε όλα τα λουλούδια του αποκομίζοντας 8 δραχμές.

Το εγχείρημα επαναλήφθηκε, ώστε σύντομα εμφανίστηκαν και κάποιοι μιμητές. Μετά από δυο τρία χρόνια, το επάγγελμα του υπαίθριου ανθοπώλη θεωρούταν επικερδές. Έτσι, μικρά αγόρια κατευθύνονταν στο καφέ σαντάν του Τσόχα στην περιοχή των Χαυτείων, όπου πουλούσαν κόκκινα τριαντάφυλλα, διατσίντα (αλλιώς υάκινθους), μαργαρίτες, μενεξέδες, διάφορα μαγιάτικα και λεμονανθούς στις Γερμανίδες τραγουδίστριες του μουσικού θιάσου. Τα κέρδη της μιας βραδιάς υπολογίζονταν μεταξύ 10 και 25 δραχμών, ανάλογα με την τύχη (ή και τις ικανότητες) του κάθε ανθοπώλη.

Όσον αφορά το πρώτο συστηματικό ανθοπωλείο, αυτό ανήκει σε κάποιον Φασούλη και ξεκίνησε τη λειτουργία του γύρω στο 1871. Σύντομα ακολούθησαν και άλλα. Για παράδειγμα, το Νοέμβριο του 1878 η Εφημερίς διαφήμιζε το Φυτοπωλείο του γάλλου Doulat, το οποίο βρισκόταν στην οδό Αιόλου. Διέθετε προς πώληση άνθη και ρίζες δέντρων «εκ των σπανιοτέρων», που είχαν έρθει από το εξωτερικό και συνοδεύονταν με ειδικές οδηγίες για τη συντήρησή τους.

Πάντως το 1895, όπως μας πληροφορεί ο συντάκτης του όμορφου αυτού αφιερώματος της Εστίας με τις σπάνιες πληροφορίες, στην Αθήνα λειτουργούσαν συνολικά εφτά ανθοπωλεία, μεταξύ των οποίων ξεχώριζε εκείνο του Σταματάκη, που βρισκόταν κοντά στο θέατρο Τσόχα. Παράλληλα, το 1895, ο αριθμός των πλανόδιων ανθοπωλών υπολογιζόταν σε 28 με 30, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ήταν αγόρια μεταξύ 10 και 15 ετών, ενώ μεταξύ αυτών υπήρχαν και δυο τρεις παντρεμένοι, οι οποίοι προφανώς δεν μπορούσαν να βρουν κάποια άλλη δουλειά περισσότερο προσοδοφόρα. Τα δε κέρδη υπολογίζονταν μεταξύ 1 και 5 δραχμών, αισθητά μικρότερα από τα κέρδη των πρωτοπόρων προδρόμων τους.

Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, τα μεγαλύτερα κέρδη τους οι ανθοπώλες της εποχής εκείνης τα έβγαζαν το χειμώνα, καθώς ήταν η εποχή με τους περισσότερους χορούς, γάμους, επίσημα γεύματα κλπ., ενώ ήταν μεγαλύτερη η παρουσία και των ξένων περιηγητών, οι οποίοι και συνήθιζαν ν’ αγοράζουν και κάνα λουλουδάκι –κυρίως βέβαια οι γυναίκες.

Οι σημαντικότερες ανθώνες της Αθήνας του 1895 ήταν τα Πατήσια, τα Σεπόλια (που φημίζονταν και για τους μενεξέδες) και η Κολοκυνθού. Το πιο αγαπημένο λουλούδι, αυτό το μεγαλύτερη ζήτηση, ήταν τα τριαντάφυλλα και ακολουθούσαν οι μενεξέδες, τα γιασεμιά, τα ζουμπούλια κλπ. Υπήρχαν περίπου 80 με 90 είδη τριαντάφυλλων στην Αθήνα της εποχής, πολλά εκ των οποίων όφειλαν την παρουσία τους στα ελληνικά χώματα σε ρίζες που είχαν φέρει διάφοροι φίλοι των λουλουδιών (όπως οι Ανδρέας Αυγερινός, Κεχαγιάς, Δημήτριος Καλλιφρονάς) γύρω στα 1877.

……………………………………

Εν τω μεταξύ, το Μάιο του 1883 (6 έως 8 Μαΐου) πραγματοποιήθηκε η πρώτη Έκθεση Λουλουδιών («Έκθεσις των ανθέων» η επίσημη ονομασία) ύστερα από πρωτοβουλία του τμήματος Καλών Τεχνών του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός. Η διεξαγωγή της Έκθεσης έγινε στον Παράδεισο του Ιάκωβου Αλβέρτη, που βρισκόταν στα Παραλίσσια. Βέβαια τα εκθέματα δεν περιορίζονταν μόνο στα λουλούδια, αλλά επεκτάθηκαν και σε καρπούς δέντρων. Συμμετοχές στάλθηκαν και από Κέρκυρα, Ζάκυνθο, Πάτρα, Σύρο κλπ.

 Αποτέλεσε σημαντικό γεγονός για την εποχή, παράλληλα με το οποίο πραγματοποιήθηκαν μουσικές εκδηλώσεις (η μουσική του πυροβολικού παιάνιζε διάφορες συνθέσεις Ελλήνων και ξένων συνθετών), ενώ για το φωτισμό του χώρου επιχειρήθηκε ανεπιτυχώς η χρήση ηλεκτρικού ρεύματος – τουλάχιστον υπήρχε γκάζι και σώθηκε η Έκθεση από το μαύρο σκοτάδι!

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Έκθεσης, τριμελής ελλανόδικος επιτροπή υπό την προεδρία του Ιωάννη Ισιδωρίδη Σκυλίσση (ο αντιπρόεδρος του καλλιτεχνικού τμήματος του Παρνασσού, γνωστός λόγιος, μεταφραστής αριστουργημάτων της κλασικής γαλλικής λογοτεχνίας και εισηγητής πολλών λέξεων που χρησιμοποιούμε μέχρι και σήμερα). Νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να καταγράψουμε χάριν της ιστορίας τους πρώτους βραβευθέντες της πρώτης ελληνικής Έκθεσης λουλουδιών.

Απονεμήθηκαν, λοιπόν:

2 χρυσά βραβεία:

- στη συλλογή των ανθοκόμων αδελφών Καντόρων από την Αθήνα και

- στη συλλογή φυτών του Χ. Κοκκινάκη από την Κηφισιά, που ήταν ο κηπουρός του Μιχαήλ Μελά

5 αργυρά βραβεία:

- στον κήπο του Ιάκωβου Αλβέρτη, όπου έλαβε χώρα και η Έκθεση των λουλουδιών

- στην κ. Άδδα Σολωμού για τα φυτά και τα λουλούδια της

- στον κ. Κοκκινάκη για μια τεράστια ανθοδέσμη

- στη δεσποινίδα Αρών για ένα προσκεφάλι από λουλούδια

- στους αδελφούς Καντόρους για τη συλλογή των τριαντάφυλλων τους

15 χάλκινα βραβεία:

- στις συλλογές τριαντάφυλλων των κ. Α. Μερκάτη, Δ. Καλλιφορά, Ευθ. Κεχαγιά, Ευάγγελου Βαλτατζή και του κηπουρού Ευάγγελου Μάρκου

- στις συλλογές πελαργονίων της κυρίας Παρασκευής Βουσάκη και της δεσποινίδας Σιώτη

- στις ανθοδέσμες του κ. Φασούλη και της κ. Κλ. Δουρούτη

- στον ίασμο της κ. Γεωργίας Π. Λάμπρου

- στον φυλλόκακτο του Δ. Α. Χέλμη

- στα χαμαικέρασα του κ. Κοκκινάκη και

- στα αχλάδια του κ. Μακρυγιάννη από την Πάτρα

Τιμητικό βραβείο απονεμήθηκε στον κερκυραίο Π. Κρεμμύδη για τον κινητό του κήπο, αποτελούμενο από 50 σπάνια είδη φυτών.

Έπαινοι απονεμήθηκαν επίσης στον κ. Φασούλη για τα χαμαικέρασά του, στον Γ. Καλογιάννη για τα λεμόνια του, στον κερκυραίο Ιωάννη Πάλλιο για τους υπερμεγέθεις κυάμους, στον κ. Κοκκινάκη από την Κηφισιά για τα σπαράγγια του και στον Β. Αετόπουλο για κεραμικά είδη κηπουρικής.

Τέλος, χρηματική αμοιβή 100 δραχμών δόθηκε στον Ευστράτιο Καρυοφύλλη από τον Πειραιά για τις πρωτότυπες συνθέσεις που έφτιαξε με τα λουλούδια του (π.χ. παρουσίασε πάπια και άλλα πτηνά φτιαγμένα από μαρούλι και κοκκινογούλια, ποντίκια από κοκκινογούλια κ.ά.), ενώ από 50 δραχμές δόθηκαν στους λαχανοπώλες Δημ. Παπανικολάου, Αντώνιο Μπίλη και Νικ. Στάμου για τις εκλεκτές συλλογές λαχανικών που παρουσίασαν στα πλαίσια της Έκθεσης. 

Όταν ήρθαν τα πρώτα γκαζόν στην Αθήνα: Πώς έγινε η υποδοχή τους από τον τύπο και ποιες ήταν οι επιφυλάξεις

Σήμερα σπάνια θα δει κανείς μονοκατοικία στην Ελλάδα χωρίς γκαζόν. Η μόδα έχει κατακτήσει ακόμη και πολλά χωριά, όπου συχνά συναντά κανείς περιποιημένους κήπους σκεπασμένους με τα αγαπημένα πράσινα «χαλιά» -και με τους λογαριασμούς κατανάλωσης νερού να ανεβαίνουν αναπόφευκτα στα ύψη.

Ο πρώτος που εξοικείωσε τον ελληνικό πληθυσμό με το γκαζόν ήταν ο Σπύρος Μερκούρης, ο οποίος –όντας δήμαρχος Αθηνών– το 1912 άλλαξε την εικόνα των δημοτικών κήπων της πρωτεύουσας αντικαθιστώντας τους παλιούς διακοσμητικούς θάμνους με το νέο είδος γρασιδιού.

Ο νεωτερισμός δεν πέρασε απαρατήρητος από τις εφημερίδες της εποχής, που αναδείκνυαν κυρίως τα προβλήματα και τις ανάγκες συντήρησης... της (!) γκαζόν.

Ο Θάνος Μικρούτσικος ως φοιτητής, πριν γίνει γνωστός, για το ρόλο της νεολαίας και τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών πανεπιστημίων - Δηλώσεις του στην εφημερίδα Έθνος το Μάρτιο του 1970

Η άρση της προληπτικής λογοκρισίας από τη χούντα των συνταγματαρχών στα τέλη του 1969, έδωσε στην εφημερίδα Έθνος το έναυσμα να δοκιμάσει τα όρια ανεκτικότητας του δικτατορικού καθεστώτος όχι απλά ασκώντας κριτική, αλλά και με σειρά αφιερωμάτων, ερευνών και δηλώσεων πολιτικών προσώπων (της προδικτατορικής περιόδου), που υπενθύμιζαν την καταλυθείσα δημοκρατία.

«ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ; ΤΗΝ ΑΠΟΚΡΟΥΩ…» ήταν, για παράδειγμα, ο –όχι τυχαία επιλεγμένος– κεντρικός τίτλος της εφημερίδας στις 23 Μαρτίου 1970, από τη συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αρχιεπίσκοπος Μακάριος, στον απεσταλμένο του Έθνος, Σταύρο Ψυχάρη.

Την επομένη, η εφημερίδα χτύπησε με πρωτοσέλιδη δήλωση του πρώην βουλευτή Ιωάννη Ζίγδη, ο οποίος ζητούσε προφητικά το σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας από πολιτικά πρόσωπα «διά να αποσοβηθούν οι επαπειλούμεναι νέαι εθνικαί δοκιμασίαι» στην Κύπρο. Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθούν και να καταδικαστούν στο αυτόφωρο οι εκδότες, ο διευθυντής και δημοσιογράφοι, η δε εφημερίδα εξαναγκάστηκε λίγες μέρες αργότερα σε κλείσιμο.

Η δήλωση του Ιωάννη Ζίγδη, θα εγκαινίαζε μια έρευνα της εφημερίδας με ερωτήσεις σε πολιτικά πρόσωπα σχετικά με το κυπριακό ζήτημα, η οποία εκ των πραγμάτων δεν μπορούσε να συνεχιστεί. Ήταν η πιο τολμηρή κίνηση του Έθνος να δοκιμάσει τις αντοχές ενός καθεστώτος με έντονη δυσανεξία στην ελευθερία του λόγου, όχι όμως και η πρώτη.

"Neomelodici": Το μουσικό είδος που λατρεύουν στη νότια Ιταλία και μισούν στη βόρεια!

Το 74ο φεστιβάλ του Σαν Ρέμο έγραψε ιστορία για τη νίκη μιας γυναίκας τραγουδίστριας (η Αντζελίνα Μάνγκο με το «La Noia», δηλαδή «Ανία» στα ελληνικά) μετά από δέκα ολόκληρα χρόνια κυριαρχίας ανδρών ή συγκροτημάτων. Λίγο έλειψε να γράψει ιστορία για τη νίκη του πρώτου τραγουδιού στην ιστορία του θεσμού, γραμμένου στη ναπολιτάνικη διάλεκτο –αν βέβαια κέρδιζε την πρωτιά ο Γκεολίερ με το «I p’ me, tu p’ te» (δηλαδή «Εγώ για μένα, εσύ για σένα»),ο οποίος σάρωσε στην ψηφοφορία των τηλεθεατών με 60%, αλλά έχασε την πρωτιά εξαιτίας της χαμηλής βαθμολογίας της κριτικής επιτροπής και των δημοσιογράφων.

Λίγες μέρες πριν την έναρξη του διαγωνισμού, παρουσιάζοντας το τραγούδι του Γκεολίερ η ιστοσελίδα της Rainews έγραψε για ένα τραγούδι «νεομελωδικό σε στιλ τραπ». Πολλοί αμφισβητούν την κατηγοριοποίηση του τραγουδιού ως «νεομελωδικού» (neomelodico στα ιταλικά), όχι μόνο γιατί μέχρι τώρα η συγκεκριμένη μουσική κατηγορία δεν είχε δώσει δείγματα τραπ τραγουδιών, αλλά και γιατί η δημοφιλία του συγκεκριμένου τραγουδιού είναι πανιταλική και δεν περιορίζεται στην περιοχή της Νάπολης, όπου ακμάζει το είδος neomelodico.

Οι πρώτες καμηλοπαρδάλεις που γεννήθηκαν στην Ελλάδα

Ζώο που εντυπωσιάζει με το τεράστιο ύψος του, χωρίς όμως να τρομάζει τους ανθρώπους μιας και είναι φυτοφάγο, η καμηλοπάρδαλη δύσκολα μπορεί να περάσει απαρατήρητη από τους επισκέπτες ενός ζωολογικού κήπου. Κι αν σήμερα χάρη στην τηλεόραση και το ίντερνετ μπορούμε να θαυμάσουμε όσο συχνά θέλουμε αυτό το κατεξοχήν αφρικανικό άκακο θηλαστικό, στην Ελλάδα των αρχών του 20ου αιώνα ο μοναδικός τρόπος να το θαυμάσει κανείς –πέρα ίσως από κάποια εικονογραφημένα βιβλία– ήταν με μια επίσκεψη στο ζωολογικό κήπο του Παλαιού Φαλήρου. Πώς βρέθηκαν εκεί; Τις δύο καμηλοπαρδάλεις του Κήπου, μία αρσενική και μία θηλυκή, τις είχε φέρει από την Αλεξάνδρεια ο εκ Κύπρου Λοΐζος Ν. Λοΐζου δαπανώντας ένα πολύ σεβαστό για την εποχή ποσό.

Το χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν στο σπίτι της Τζένης Καρέζη και του Κώστα Καζάκου το 1969

Παραμονή Χριστουγέννων, 1969. Πιο ευτυχισμένοι από ποτέ, γονείς ενός αγοριού οκτώ μηνών, η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος άνοιξαν τις πόρτες του σπιτιού τους για ένα χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν που τα είχε όλα: εκλεκτούς καλεσμένους από το καλλιτεχνικό στερέωμα (και όχι μόνο), μουσική για όλα τα γούστα και έναν από τους δημοφιλέστερους λαϊκούς τραγουδιστές της εποχής να τραγουδάει ζωντανά τις μεγάλες του επιτυχίες. Το κερασάκι στην τούρτα, η παρουσία της Αλίκης Βουγιουκλάκη και του Δημήτρη Παπαμιχαήλ, που για ακόμη μια φορά διέψευσε τον αστικό μύθο για τη δήθεν αντιπαλότητα μεταξύ των δύο μεγάλων πρωταγωνιστριών του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου.

Το χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν στο σπίτι του ζεύγους Καρέζη – Καζάκου ανέλυσε εκτενώς η εφημερίδα Έθνος (26.12.1969) σ’ ένα κοσμικό ρεπορτάζ ιστορικής αξίας με πολλές λεπτομέρειες για τη διακόσμηση, τα ρούχα, τη μουσική, αλλά και τους διάσημους καλεσμένους.

Η ιστορία του τραγουδιού «Κορόιδο Μουσολίνι»

«Κορόιδο Μουσολίνι/ Κανένας δεν θα μείνει...»

Ένα από τα πιο γνωστά σατιρικά τραγούδια που βοήθησε στην ανύψωση του φρονήματος μετά το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940. Η μελωδία ήταν γνωστή, καθώς προερχόταν από ένα ιταλικό τραγούδι με τίτλο «Reginella Campagnola», που είχε ήδη διασκευαστεί στα ελληνικά ως «Μικρή Χωριατοπούλα».

Τους σατιρικούς στίχους εμπνεύστηκε ο στιχουργός και κονφερασιέ Γιώργος Οικονομίδης, ο οποίος τα μεταπολεμικά χρόνια θα αναδεικνυόταν στον μεγαλύτερο σταρ του ελληνικού ραδιοφώνου με την εκπομπή νέων ταλέντων που παρουσίαζε στο ΕΙΡ. Ποια είναι όμως η ιστορία των σατιρικών στίχων;

Το εγκώμιο του Λάμπρου Κωνσταντάρα για την Αλίκη Βουγιουκλάκη

Τον Οκτώβριο του 1962 η Αλίκη Βουγιουκλάκη επιχείρησε μια στροφή στην καριέρα της ανεβάζοντας στο θεατρικό σανίδι το κλασικό ιστορικό έργο του Τζορτζ Μπέρναρντ Σο «Καίσαρ και Κλεοπάτρα». Παρά τις θετικές κριτικές και τη μεγάλη διαφημιστική προβολή σε Ελλάδα και εξωτερικό –φωτογραφίες της Αλίκης ως Κλεοπάτρα δημοσιεύτηκαν σε ξένες εφημερίδες, ενώ διασώζεται και ένα βίντεο από την εμφάνισή της στη γαλλική τηλεόραση να ερμηνεύει  ένα τραγούδι της παράστασης (με λίγη πρόζα στα γαλλικά) στα πλαίσια αφιερώματος για το Μάνο Χατζηδάκη– το έργο τελικά δε σημείωσε την αναμενόμενη εισπρακτική επιτυχία και κατέβηκε πρόωρα, για να το διαδεχθεί μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ηθοποιού, τα «Χτυποκάρδια στο Θρανίο» με την υπογραφή του Αλέκου Σακελάριου.

Στις 17 Απριλίου 1963 τα «Χτυποκάρδια» συμπλήρωσαν 200 παραστάσεις και το γιόρτασαν δεόντως βάσει μια παλιάς παράδοσης που ήθελε τους θιάσους να γιορτάζουν οι θίασοι τη συμπλήρωση των 100, 200 κ.ο.κ. παραστάσεων.

Ο κανόνας έλεγε ότι πριν την έναρξη της παράστασης, ηθοποιοί άλλων θιάσων προλόγιζαν το έργο και τους συντελεστές του με τα πλέον επαινετικά σχόλια. Για τη διακοσιοστή παράσταση του «Χτυποκάρδια στο θρανίο», το ρόλο αυτό ανέλαβαν οι Βασίλης Μεσολογγίτης και Λάμπρος Κωνσταντάρας, οι οποίοι λίγες μέρες νωρίτερα είχαν κονταροχτυπηθεί στις αρχαιρεσίες για την προεδρία του ΣΕΗ.

Ο πρώτος περιορίστηκε σε μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του θεάτρου «Ρεξ» («Κοτοπούλη») και στη σημασία της επιτυχίας στο θέατρο. Από την άλλη ο Λάμπρος Κωνσταντάρας που προερχόταν από μια επίσης πολύ μεγάλη θεατρική επιτυχία την ίδια σεζόν (τις «Κρατικές υποθέσεις» με συμπρωταγωνίστρια την Τζένη Καρέζη στο θέατρο «Διονύσια») αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος του λόγου πλέκοντας το εγκώμιο της Αλίκης, τον κινηματογραφικό μπαμπά της οποίας είχε υποδυθεί αρκετές φορές στο παρελθόν και μετά από λίγες εβδομάδες θα τον υποδυόταν για ακόμη μια φορά στην κινηματογραφική πλέον μεταφορά του θεατρικού.

Πρόκειται για ένα σπάνιο, εξαιρετικά γενναιόδωρο δημόσιο έπαινο από ηθοποιό σε ηθοποιό, ο οποίος αναδημοσιεύτηκε στον τύπο της εποχής. Απολαύστε τον:

«Διακόσιες παραστάσεις ενός έργου από τον ίδιο θίασο και στην ίδια θεατρική περίοδο είναι, βέβαια, κάτι πολύ δύσκολο, αλλά όχι και μοναδικό στα θεατρικά μας χρονικά των τελευταίων χρόνων. Υπήρξαν και άλλα έργα που ηυτύχησαν να πραγματοποιήσουν διακόσιες παραστάσεις. Αλλά διακόσιες παραστάσεις στο Θέατρον Κοτοπούλη ισοδυναμούν με διπλάσιες σε άλλα θέατρα και λόγω αριθμού θέσεων και, προ πάντων, λόγω του υπερτιμημένου εισιτηρίου που καθόρισε εφέτος. Δεν νομίζω λοιπόν ότι είμαι μακριά από την αλήθεια, όταν υπολογίζω ότι τα «Χτυποκάρδια στο θρανίο» με τη σημερινή 200στή τους παράσταση αποσπούν το ρεκόρ επιτυχίας της εφετινής χειμερινής σεζόν. Αλλά η επιτυχία του έργου που θα παρακολουθήσετε απόψε, δεν είναι μόνον μια επιτυχία εμπορική. Είναι προ πάντων μια επιτυχία καλλιτεχνική της Αλίκης και του θιάσου της. Η νεαρότερη θιασάρχης του ελληνικού θεάτρου εκέρδισε τη μάχη που έδωσε. Με την διαίσθησή της και την αντίληψή της ανεπλήρωσε την έλλειψη πείρας στο θιασαρχικό τομέα, που αντίκρυζε για πρώτη φορά. Και το επίτευγμά της, για όλους εμάς που κάτι ξέρουμε από τα βάσανα, τις αντιδράσεις, τα εμπόδια και τις περίπλοκες συνθήκες που αντιμετωπίζει σήμερα ένας θιασάρχης στην Αθήνα, το επίτευγμα –λέγω– της Αλίκης υπήρξε εκπληκτικό. Είναι ένα προνομιούχο πλάσμα η Αλίκη, προικισμένο με τόλμη, με αυτοπεποίθηση, με απίστευτη φιλοπονία και απέραντο σεβασμό στη δουλειά της και στο κοινό. Πέρα όμως απ’ αυτά έχει και το κοκαλάκι της νυχτερίδας. Κρατάει στα χέρια της ένα μαγικό ραβδί που ό,τι εγγίζει το μεταβάλλει σε χρυσοφόρο ποταμό στον κινηματογράφο και στο θέατρο, όπου κατορθώνει να διατηρεί αμείωτη τη δημοφιλία της. Προ παντός εγώ χαίρομαι διπλά τις επιτυχίες της και σαν συνάδελφος και σαν... πατέρας. Σε πόσες ταινίες δεν ήταν κόρη μου... Αλλά, δυστυχώς, είμαι ένας πατέρας θετός και εφήμερος. Αλλιώς μια τέτοια κόρη θα είχε λύσει για καλά το οικονομικό μου πρόβλημα!... Ασχέτως όμως αυτού, όσες φορές συνεργασθήκαμε μου δόθηκε η ευκαιρία να εκτιμήσω βαθύτατα την ευσυνειδησία της, το κουράγιο της, την υποδειγματική επαγγελματική πειθαρχία της και το σέβας προς τους συναδέλφους της. Ζητώ συγγνώμη αν, σε μια πανηγυρική παράσταση, κάνω το πορτρέτο της πρωταγωνίστριας και αποσιωπώ τους άλλους παράγοντας της επιτυχίας του έργου, τους άλλους ηθοποιούς του θιάσου, τον συγγραφέα, τον σκηνογράφο. Αλλά τι τα θέλετε, το φαινόμενο Αλίκη σαν πρωτεργάτρια της επιτυχίας δικαιούται αυτής της διακρίσεως. Δεν υποτιμώ καθόλου τη θετική συμβολή των άλλων. Αλλά είναι φυσικό, αφού ο χρόνος της ομιλίας μου είναι περιορισμένος, να εκμεταλλευθώ την περίσταση και να εκθειάσω την... κόρη μου. Όποιος δεν παινέσει το σπίτι του, πέφτει και τον πλακώνει. Μαζί, όμως, με τους επαίνους μου για ό,τι έχει προσφέρει στο κοινό που την περιβάλλει με τόση στοργική αγάπη, θέλω να της ευχηθώ από την καρδιά μου να έχει στο μέλλον αλλεπάλληλες και μεγάλες επιτυχίες στην καλπάζουσα κινηματογραφική, θεατρική και θιασαρχική σταδιοδρομία της.»

____________________

* Για όσους δεν το γνωρίζουν, οι μόνοι από τους βασικούς ηθοποιούς που συμμετείχαν και στα θεατρικά και στα κινηματογραφικά «Χτυποκάρδια» πέραν της Βουγιουκλάκη, ήταν ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος στο ρόλο του καθηγητή ελληνικών και ο Γιώργος Κωνσταντίνου ως ο προγυμναστής της Λίζας Πετροβασίλη. Η Τζόλυ Γαρμπή υποδυόταν στο θεατρικό τη μητέρα της Λίζας (ενώ στην ταινία έπαιζε την υπηρέτρια), ο Τζαβάλας Καρούσος τον πατέρα της, ενώ το γιατρό με τους γκρίζους κροτάφους που έκλεψαν την καρδιά της νεαρής μαθήτριας, υποδύθηκε στο σανίδι ο Γιώργος Πάντζας, που ευτυχώς αντικαταστάθηκε στην ταινία από το Δημήτρη Παπαμιχαήλ.

Εξάλλου τα τραγούδια και η μουσική της θεατρικής παράστασης έφεραν την υπογραφή του Μίμη Πλέσσα, ο οποίος μάλιστα –εν όψει της κινηματογραφικής διασκευής και στη συνέχεια της προβολής της ταινίας–  φρόντισε να υπενθυμίσει μέσω του τύπου ότι ο ίδιος δεν είχε δώσει την άδεια για την κινηματογράφηση του έργου, επιφυλασσόμενος για την υπεράσπιση των πνευματικών του δικαιωμάτων διά της δικαστικής οδού –κάτι που τελικά δεν χρειάστηκε, αφού τη μουσική της ταινίας συνέθεσε ο Μάνος Χατζιδάκις. Για όποιον ενδιαφέρεται, τα αυθεντικά τραγούδια της θεατρικής παράστασης με την υπογραφή Πλέσσα («Τικ τακ», «Το τουίστ της μπλε ποδιάς», «Όταν είμαι κοντά σου», «Τα νιάτα») έχουν ανεβεί στο Youtube, όπου μπορείτε να τα αναζητήσετε και να τα συγκρίνετε με τα τραγούδια του Χατζιδάκι.

Όταν η Τζένη Καρέζη έπεσε θύμα μιας άγριας φάρσας

Τη σεζόν 1962-63 η Τζένη Καρέζη και ο Λάμπρος Κωνσταντάρας συνεργάστηκαν για πρώτη φορά στο θέατρο σημειώνοντας τεράστια επιτυχία στη σκηνή του «Διονύσια» με το έργο «Κρατικές υποθέσεις»  του Λουί Βερνέιγ.  Ήταν μια ευτυχής θεατρική συνάντηση, η οποία λίγα χρόνια αργότερα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, όταν οι Ασημάκης Γιαλαμάς και Κώστας Πρετεντέρης διασκεύασαν την ιστορία του Βερνέιγ για την επίσης πολύ πετυχημένη κινηματογραφική ταινία «Τζένη Τζένη».

Η όμορφη εκείνη θεατρική συνύπαρξη μπήκε στο στόχαστρο ανόητων φαρσέρ ένα βράδυ των γιορτών, κοντά στην Πρωτοχρονιά του 1963. Κι αν σήμερα οι περισσότεροι φαρσέρ συνηθίζουν να ικανοποιούν την ανωριμότητά τους απειλώντας για έκρηξη ανύπαρκτης βόμβας, η φάρσα, που οι άγνωστοι είχαν τότε διαλέξει να παίξουν σε βάρος της Τζένης Καρέζη, ήταν περισσότερο μακάβρια, εκμεταλλευόμενη τη μεγάλη αδυναμία και αγάπη της λατρεμένης ηθοποιού για τη μητέρα της.

Λίγο πριν ξεκινήσει η παράσταση λοιπόν, μια γυναίκα τηλεφώνησε στο θέατρο «Διονύσια» και με φωνή γεμάτη λυγμούς ζήτησε να ειδοποιήσουν την ηθοποιό «να τρέξει σπίτι της, γιατί η μητέρα της ζητούσε οπωσδήποτε να την δει». Τη συνέχεια αφηγήθηκε εμφανώς ταραγμένη η ίδια η Τζένη Καρέζη μιλώντας στο δημοσιογράφο του Έθνους, Γ. Καράγιωργα (04.01.1963):