ΕΓΙΝΕ/ΓΡΑΦΤΗΚΕ στις 24 Νοεμβρίου...

ΕΓΙΝΑΝ: 

1901: Στις 9 το βράδυ πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του Βασιλικού Θεάτρου (το σημερινό Εθνικό), που συναγωνιζόταν τα καλύτερα ευρωπαϊκά θέατρα της εποχής. Το "βάπτισμα" έδωσε η ορχήστρα της Μουσικής Εταιρίας, που έπαιξε μια μουσική σύνθεση του Σαμάρα, ενώ ακολούθησαν αποσπάσματα από παραστάσεις τριών θεατρικών συγγραφέων, που είχαν συμβάλλει με όλες τους τις δυνάμεις για την κατασκευή του νέου θεάτρου.

Έτσι περιέγραψε το "Άστυ" την πρεμιέρα μια μέρα μετά:

"Ήτο μία πανήγυρις, εις την οποίαν παρήλασαν άνθη, καλλοναί, χρώματα, αρώματα χθες το βράδυ εις το κομψόν Βασιλικόν Θέατρον, το οποίον ήνοιξε διά πρώτην φοράν τας πύλας του. Πρώτην φοράν εις τας Αθήνας παρουσιάσθη αίθουσα αποστίλβουσα και απολάμπουσα, συγκεντρώσασα ό,τι έχη επίλεκτον, αβρόν και ωραίον η πρωτεύουσα. Εις την αρμονίαν των χρωμάτων, εις την πολυτέλειαν του διακόσμου, εις τα κύματα του φωτός απέπνεεν η ίρις.

Δεν υπήρχε θέσις κενή εις την πλατείαν και εις τους εξώστας. Άλλως τε το θέατρον δεν είνε μέγα και αποτελεί πλήρη αντίθεσιν προς το χαώδες Δημοτικόν Θέατρον. Παρευρίσκετο η Βασιλική Οικογένεια ολόκληρος, οι αυλικοί και οι διευθυνταί του θεάτρου εις τα εκατέρωθεν θεωρεία. Εις την πλατείαν και τους εξώστας ευρίσκοντο διπλωμάται, υπουργοί και άλλα μέλη της κοινωνίας. Την 9ην ακριβώς ήρχισε διά του Εθνικού Ύμνου. Η ορχήστρα της Μουσικής Εταιρίας έπαιξε κατόπιν την "Φλώρα Μιράμπιλις" του Σαμάρα.

Ο κ. Ταβουλάρης, φέρων ιστορικήν περιβολήν ανάλογον του δράματος, απήγγειλε μονόλογον εκ της ε' πράξεως της "Μαρίας Δοξαπατρή" του Δ. Βερναρδάκη και η ορχήστρα έπαιξε τον "Λόεγκριν" του Βάγνερ. Τούτο ήτο το πρώτον μέρος. Ήρεσαν ιδιαιτέρως αι σκηνογραφίαι του θεάτρου, και η καλλίστη ακουστική του. Εις το δεύτερον μέρος επαίχθη ο "Θάνατος του Περικλέους" του Κορομηλά από τας κυρίας Φυρστ, Λαλαούνη και Ρούσσου και τους κυρίους Περίδην, Νίκαν, Τασσόγλουν και Χαλκιόπουλον. Οι ηθοποιοί, οι οποίοι είνε πάρα πολύ γνώριμοι εις το ελληνικόν κοινόν, παρουσιάσθησαν χθες βράδυ εντός πλαισίου καλλιτέρου - η σκηνοθεσία ήτο πολυτελής - και με ζήλον περισσότερον, όπως ανταποκριθούν προς την περίστασιν. Εις το τρίτον μέρος επαίχθη η ευφυής και χαριτωμένη κωμωδία του κ. Χ. Αννίνου, "Ζητείται υπηρέτης". Ο κ. Ζάννος ως διδάσκαλος και η κ. Νίκα υπεδύθησαν τα πρόσωπα της κωμωδίας ταύτης, εις την οποίαν αλησμόνητος μένει ο Παντόπουλος. Η σκηνή εκάστοτε παρουσίαζε νέαν αίθουσαν κλειστήν με πολυτελή έπιπλα και με προθαλάμους εις το βάθος. Είνε βεβαίως πρώτη φορά, κατά την οποίαν εις τας Αθήνας παρουσιάσθησαν τόσον ωραίαι σκηναί και πλούσιαι. είχε κατά τούτο ιδιαιτέραν σημασίαν η χθεσινή έναρξις, ΄ότι εγκαινίαζε θεατρικήν σκηνήν, ανάλογον προς τα καλά θέατρα της Δυτικής Ευρώπης. Έργα επαίχθησαν των Ελλήνων δραματικών συγγραφέων, όσοι εμόχθησαν διά την σκηνήν και ηδύναντο ναξιώσουν την τιμήν, όπως παιχθούν έργα των κατά την πρώτην του Β. Θεάτρου. Πρωτεργάτης της ιδέας της ιδρύσεως Εθνικής Σκηνής ήτο ο Κορομηλάς, παρά το πλευρόν του δ' ειργάσθη ο Χαραλάμπης Άννινος. Εξ άλλου από ετών ο Βερναρδάκης πλήρης έρωτος διά την σκηνήν εργάζεται μ' έμπνευσιν και αφοσίωσιν υπέρ αυτής...."

1908: Έντονο ήταν το άρωμα γυναίκας.

1) Στις 4 το απόγευμα, η Αγγελική Παναγιωτάτου, η πρώτη γυναίκα υφηγήτρια του Εθνικού Πανεπιστημίου, έκανε έναρξη παραδόσεων σε αίθουσα της Νομικής Σχολής. Το ενδιαφέρον ήταν μεγάλο για τη νέα γυναικεία πρωτιά κι έτσι την παράδοση της Παναγιωτάτου παρακολούθησαν όχι μόνο οι φοιτητές της Ιατρικής (η Παναγιωτάτου ήταν υφηγήτρια Επιδημιολογίας), αλλά και πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων. Όπως έγραφε η "Πατρίς" την επομένη, "Πολύ όμως προ της 3ης μ.μ. η ευρυτάτη αίθουσα της Νομικής Σχολής είχεν υπερπληρωθή... Και όταν τα πρώτα καθίσματα εμαύρισαν από τας μυρμηγκιάς των εισελθόντων και ο πέριξ της καθηγητικής έδρας χώρος υπερεπληρώθη, οι επερχόμενοι ήρχισαν να ανέρχωνται επί των θρανίων διά να βλέπουν την έδραν".

Όπως ήταν αναμενόμενο, η πρώτη παράδοση της πρώτης γυναίκας καθηγήτριας πανεπιστημίου δεν έγινε... αθόρυβα. Η εφημερίδα "Καιροί" περιέγραφε σχετικά την επόμενη μέρα:

"Χθες το απόγευμα εν τη αιθούση της Νομικής σχολής έκαμε την εναρκτήριον παράδοσίν της η προ τινών ημερών ανακηρυχθείσα υφηγήτρια της Επιδημιολογίας παρά της Ιατρικής σχολής κ. Παναγιωτάτου ιατρός εξ Αλεξανδρείας πραγματευθείσα το ζήτημα "περί της προόδου της Επιδημιολογίας" Δυστυχώς κατά την αρχήν της ομιλίας της κ. Παναγιωτάτου και κατά το τέλος, ταραχώδεις σκηναί έλαβον χώραν, σκηναί απειλήσασαι να δημιουργήσουν ζήτημα κατά των γυναικών.

Ως ενεφανίσθη εις το βήμα η κ. Παναγιωτάκου και εις τας πρώτας της λέξεις, ενώ η αίθουσα έπληθε κόσμου επισήμων και φοιτητών, ζωηροί τινες, οίτινες ως εξηκριβώθη κατόπιν ευτυχώς δεν ήσαν φοιτηταί εξετράπησαν εις συριγσμούς και αποδοκιμασίας, αι οποίαι έσειον την αίθουσαν.

-Κάτω! Κάτω!

-Στην κουζίνα!

-Στην κουζίνα αι γυναίκες! εφώναζον οι εξεγερθέντες.

Οι αντιφρονούντες επεδοκίμασαν και ενεθάρρυνον ζωηρώς την κ. Παναγιωτάτου, αλλ' οι αποδοκιμάζοντες επέμενον. 

Ο πρύτανις κ. Στέφανος παριστάμενος επετίμησε δριμύτατα τους θορυβούντας.

-Ησυχάσατε κύριοι! Είνε πρωτοφανή αυτά! Προσβάλλεται το Πανεπιστήμιον.

-Θα με αναγκάσητε να παραιτηθώ! εφώναξεν ο κ. Στέφανος.

Κατόπιν τούτου οι θορυβούντες ησύχασαν, πλην διά να επαναλάβουν τον θόρυβον.

Ο κ. Πρύτανις ανήλθεν εις το βήμα και ετέθη παρά το πλευρόν της κ. Παναγιωτάτου, ήτις ούτω εξηκολούθησε και επεράτωσε την επιστημονικωτάτην αληθώς παράδοσίν της υπό τα χειροκροτήματα των παρισταμένων.

Ατυχώς κατά την έξοδον οι θορυβήσαντες επανέλαβον τους συριγμούς, αγωνιζόμενοι ούτω κατά της επικρατήσεως της γυναικός". 

Εξάλλου, όπως σχολίασε το "Εμπρός", "η υφηγήτρια εφάνη εντελώς παρεσκευασμένη... Εις τας αποδοκιμασίας των φοιτητών αντέταξεν επιμονήν και απάθειαν την οποίαν θα εζήλευον πολλοί άνδρες".

2) Την ίδια μέρα, ο υπουργός Παιδείας, Σπυρίδων Στάης, κατέθεσε στη Βουλή δεκαπέντε πολύ σημαντικά, καινοτόμα εκπαιδευτικά νομοσχέδια, ένα από τα οποία αφορούσε και την οργάνωση της γυναικείας εκπαίδευσης.  Την επόμενη μέρα, η εφημερίδα "Πατρίς" έδινε πληροφορίες: 

"Τρεις βαθμίδες αυτής κανονίζονται: η στοιχειώδης ή δημοτική, η μέση και η ανωτάτη.

Αι απολυόμεναι εκ των δημοτικών σχολείων δύνανται να φοιτήσουν εις οικοκυρικάς και χειροτεχνικάς σχολάς εν ταις πόλεσιν λειτουργούσας, ή εις εις αγρονομικάς εν τοις χωρίοις.

Όσαι πάλιν θέλουν να συνεχίσουν την διανοητικήν μόρφωσιν φοιτούν εις τα ανώτατα παρθεναγωγεία. Όσαι θέλουν να ακολουθήσουν τη γυμνασιακήν εκπαίδευσιν εκ των σπουδαζουσών εις τα ανώτερα παρθεναγωγεία, μετά την δευτέραν τάξιν, κατατάσσονται εις τα Γυμνάσια του Κράτους, μετ' εξετάσεις.

Εξ άλλου εκ της αυτής τάξεως όσαι θέλουν να ακολουθήσουν καλλιτεχνικάς σπουδάς δικαιούνται να καταταχθούν εις το Πολυτεχνείον, όσαι δε έλουν να ακολουθήσουν ειδικάς σπουδάς κατατάσσονται εις ειδικάς σχολάς τηλεγραφητριών, τηλεφωνητριών, εμποροϋπαλλήλων κλπ.

Όσαι θέλουν να γείνουν διδασκάλισσαι εισέρχονται εις το διδασκαλείον των θηλέων...."

Εξάλλου, ένα δεύτερο από τα εκαπιδευτικά νομοσχέδια αφορούσε την ίδρυση διδασκαλείου Θηλέων, η φοίτηση στο οποίο προβλεπόταν τετραετής, ενώ θα μαθήματα σπουδών θα ήταν "μάλλον προσηρμοσμένα εις τας ανάγκας της θηλείας νεότητος", όπως ανθοκομία, κηπουρική, δενδροκομία, οικιακή οικονομία, οικιακή παιδαγωγική, υγιεινή, ραπτική, μαγειρική, ιχνογραφία, κλειδοκύμβαλο, Γαλλικά κλπ. 

3) Τέλος, το γυναικείο φύλο διεκδικούσε ακόμη μία πρωτιά στις 24 Νοεμβρίου 1908, σύμφωνα με την εφημερίδα "Εμπρός" (25.11.1908): 

"Η χειραφέτησις επήρεν δρόμον και εις τας Αθήνας. Χθες εκτός του εναρκτηρίου μαθήματος της πρώτης Ελληνίδος υφηγητρίας είχομεν και ένα τόλμημα μιας νεαράς υπηρετρίας η οποία φαίνεται ότι έχει τελείας σουφραζετικάς ιδέας. Η υπηρέτρια του κ. Δημητριάδου Καλομοίρα, με όλον το χριστιανικόν της όνομα, το αποπνέον άρωμα ευσπλαγχνίας, ενεδύθη ανδρικά φορέματα και επήγε εις ένα καφε-σαντάν διά να ιδή πώς διασκεδάζουν οι νέοι με τον ελαφρόν κόσμον. Ατυχώς όμως ηννοήθη υπό της αστυνομίας και εξεδιώχθην εκείθεν..."

ΓΡΑΦΤΗΚΑΝ:

Νωρίς-νωρίς είχε έρθει ο χειμώνας στην Αθήνα το 1917. Στις 24 Νοεμβρίου, ο Ιωάννης Κονδυλάκης έγραφε στο "Εμπρός" για τη "λευκή έκπληξη", με την οποία είχαν βρεθεί οι Αθηναίοι μια μέρα νωρίτερα, ενώ έδινε μια πολύ καλή εικόνα για το πώς φαινόταν η χιονισμένη πρωτεύουσα εκείνη την εποχή.

"Σαν τα χιόνια! Όταν το πρωί ήνοιξα το παράθυρον και είδα τα πάντα ενώπιόν μου κατάλευκα, ενθυμήθηκα και ενόησα αυτό το Ελληνικόν επιφώνημα. Όλη εκείνη η λευκότης ήτο μία τεραστία έκπληξις ευχάριστος. Η πόλις υπό το λευκόν σκέπασμα είχε μεταμορφωθή, μόλις ανεγνωρίζετο. Αθήναι φανταστικαί, Αθήναι τας οποίας ενόμιζε κανείς ότι έβλεπεν εις όνειρον.... Εις τους πρόποδας της Ακροπόλεως είχον απλωθή πέπλοι λευκοί, ως να εξεχείλισε των θείων μαρμάρων η λευκότης.

Ένα δένδρον εις τον δρόμον μου, υψούμενον εις μίαν στενήν αυλήν μεταξύ δύο υψηλών οικοδομών, δένδρον υψηλόλιγνον, το οποίον δεν είχα προσέξει μέχρι τούδε, μου προξενεί σήμερον θάμβος, όπως το έχει στολίσει και μεταμορφώσει το χιόνι. Το έχει κάμει δένδρον των Χριστουγέννων.

Στρέφομαι προς τον Λυκαβηττόν επάνω. Καταστόλιστος από λευκανθισμένα δένδρα. Τα πεύκα του φαίνονται αμυγδαλιαίς ανθισμέναις, ο δε βράχος του παρουσιάζεται ως πελώριος κώνος από ζάχαρη. Η λευκή δε ομοιομορφία συντελεί ώστε να φαίνεται πανύψηλος ο Λυκαβηττός.

... ήτο ανάγκη να έλθη το χιόνι. Μας έφερεν ολίγην ευθυμίαν και μίαν διακοπήν εις την μονοτονίαν των σκέψεων.... 

Την οδόν Κηφισσιάς ευρήκα αδιάβατον. Πολυάριθμοι κλάδοι δένδρων, θραυσθέντες, είχον πέσει επί των πεζοδρομίων. Αλλά το εμπόδιον τούτο δεν θα διήρκει επί πολύ. Διότι ήδη είχον αρχίσει διάφοροι πτωχοί άνθρωποι να ξυλεύωνται.

Αλλά το θέαμα της χιόνος φαίνεται ότι είνε ωραίον και ευχάριστον μόνον υπό τον όρον να διαρκέση ολίγον. Παρατεινόμενον αρχίζει να φαίνεται ως μασκάρεμα. Όταν κατά το δειλινόν, αντί να λυώνη, ήρχισε να πίπτη νέον, το πράγμα εις εμέ τουλάχιστον ήρχισε να φαίνεται κουραστικόν. Αλλά τι θα κάμη; Ευτυχώς η Ελλάς δεν είνε Σιβηρία".