ΕΓΙΝΕ/ ΓΡΑΦΤΗΚΕ στις 28 Νοεμβρίου....

ΕΓΙΝΕ:

1903: Το κοσμικό γεγονός της ημέρας στην Αθήνα ήταν η παράσταση της διάσημης Αμερικανίδας χορεύτριας Ισιδώρας Ντάγκαν - η μεγαλύτερη σταρ της εποχής - στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Τι ακριβώς έγινε εκείνο το βράδυ, που έμεινε αξέχαστο σε όσους παρακολούθησαν από κοντά την παράσταση, περιέγραφε την επόμενη μέρα η εφημερίδα "Το Άστυ":

"Η ευγενής Αμερικανίς μις Δούνγκαν έδωκε χθες εις το Δημοτικόν Θέατρον δείγματα της ορχηστρικής αυτής δεινότητος. Εχόρευσε μόνη, τη συνοδεία κλειδοκυμβάλου, διαφόρους ιδιορρύθμους χορούς, προκαλέσασα ζωηρότατα τα χειροκροτήματα των θεατών.

Ιδιαιτέραν εντύπωσιν έκαμεν η όλως αρχαϊκή αμφίεσίς της, η παρουσιάζουσα γυμνόν σχεδόν το ευλύγιστον σώμα της Δούγκαν. Αληθής φαινομηρίς, είχε γυμνούς τους πόδας, εχόρευε δε μετά τοσαύτης χάριτος, ευκαμψίας και ευλυγισίας τους χορούς της, ώστε συνεκράτει διαρκώς το ενδιαφέρον των θεατών επ' αυτής. Όχι μόνον τους μυς, αλλά και αυτάς τας ίνας του σώματος της ενόμιζε κανείς ότι εκίνει, μετ' εκτάκτου ευαισθησίας και ευκινησίας. 

Ότε κατά πρώτον παρουσιάσθη εις την σκηνήν, ο κόσμος όλος την εχειροκρότησε ζωηρότατα, αλλά δεν επάκρυψε την έκπληξίν του διά το πρωτοφανές θέαμα της γυμνότητος της σεμνής κόρης.

Αλλά μετά τον πρώτον χορόν, πάντες, ως και αυτοί οι σεμνότεροι, προσείχον κυρίως εις τας θαυμασίας στροφάς και κινήσεις του σώματος αυτής. Διότι, πλην της αρμονίας και του ρυθμού εν τη ορχήσει, η μις Δούνγκαν έχει έκφρασιν απιστεύτως γλυκείαν και συμπαθή, διαδηλοί δε εις πάσαν κίνησίν της όλον τον θερμόν ζήλον και την λατρείαν της προς τους χορούς των αρχαίων Ελλήνων. Μερικαί της στάσεις πράγματι εφαίνοντο ειλημμέναι από τ' αρχαία αγγεία και άλλας αρχαϊκάς παραστάσεις.

Εις την εσπερίδα της μις Δούνγκαν παρίστατο ο Βασιλεύς, ο Διάδοχος, η πριγκήπισσα Σοφία, ο πρίγκηψ Νικόλαος, η πριγκήπισσα Ελένη, οίτινες επανειλημμένως εχειροκρότουν την ωραίαν χορεύτριαν.

Η εσπερίς αύτη θα μείνη αλησμόνητος διά την πρωτοτυπίαν της και την ιδιάζουσαν χάριν δι' ης η μις Δούνγκαν εχόρευσεν πρωτοτύπους και όλως καινοφανείς χορούς".

1910: Πραγματοποιήθηκαν βουλευτικές εκλογές από τις οποίες απείχαν τα παλαιά κόμματα, που είχαν καταγγείλει ως "πραξικοπηματική" την πρόωρη διάλυση της Βουλής από το βασιλιά, δύο μόνο μήνες μετά τις εκλογές της 8ης Αυγούστου. Ήταν οι πρώτες εκλογές στις οποίες ο Ελευθέριος Βενιζέλος συμμετείχε ως αρχηγός κόμματος, το οποίο μάλιστα θριάμβευσε. Οι Φιλελεύθεροι εξέλεξαν 307 βουλευτές σε σύνολο 362, 28 ήταν οι εκλεγμένοι βουλευτές του Αγροτικού κόμματος Θεσσαλίας και 7 οι Κοινωνιστές (Σοσιαλιστές) του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, ενώ 20 ήταν οι ανεξάρτητοι βουλευτές. 

Στις πρώτες του δηλώσεις, ο Ελευθέριος Βενιζέλος τόνισε: "Η έκβασις των εκλογών, των ενεργηθεισών καθ' όλον το Κράτος, αποτελεί περιφανή νίκην της ανορθωτικής ιδέας. Οι Κυβερνητικοί συνδυασμοί κατίσχυσαν πανταχού. Ο ελληνικός Λαός, ο από πολλού κατανοήσας την ανάγκην της γενικής βελτιώσεως, δεν παρέλειψε κατά την σημερινήν ημέραν να δείξη το υπέρ της ανορθώσεως ζωηρόν ενδιαφέρον του. Εάν κατά τας εκλογάς της 8ης παρελθόντος Αυγούστου έδωσε το πρώτον σύνθημα της αφυπνίσεώς του, κατά τας εκλογάς της σήμερον δύναται να είπη κανείς ότι κατεδίκασεν οριστικώς και αμετατρέπτως το παλαιόν αμαρτωλόν καθεστώς. Η αμέριστος συνδρομή με την οποίαν περιέβαλεν ο Λαός την ανορθωτικήν Κυβέρνησιν ενθαρρύνει αυτήν εις το να εργασθή και φέρη συντόνως εις πέρας το βαρύ έργον το οποίον της έχει ανατεθή. Και ελπίζω ότι η Κυβέρνησις ημών δεν θα διαψεύση τας προσδοκίας ταύτας του ελληνικού Λαού".

Ήταν μια πολύ σημαντική εκλογική αναμέτρηση, καθώς επιβεβαιώθηκε η τάση του λαού, που είχε διαφανεί ξεκάθαρα στις εκλογές του Αυγούστου, ν' ανατρέψει το φαύλο, παλαιοκομματικό σύστημα, που είχε εγκλωβίσει τη χώρα σε μια διαρκή στασιμότητα. Χαρακτηριστικό ήταν το κύριο άρθρο της εφημερίδας "Χρόνος" (28.11.1910): "Σήμερον ο ελληνικός Λαός πρόκειται να αποδείξη εάν εχειραφετήθη πράγματι από τα κόμματα, εάν απηλευθέρωσε την μέχρι τούδε υποδουλωμένην ψήφον αυτού, εάν ανέκτησε τα πολιτικά του δικαιώματα, τα οποία του είχον αποστερήσει οι ολέθριοι εκείνοι άνθρωποι, οίτινες τον εκυβέρνησαν μέχρι τούδε. Ο Λαός έως τώρα ήτο πολυτικός νεκρός. Εψήφιζε κατ' επιταγήν άλλων, καθ' υπόδειξιν των τυράννων του, κατά τα θελήματα των αρχόντων, τους οποίους είχεν αναγνωρίσει, χωρίς να του επιβάλη κανείς νόμος την υποχρεώσιν ταύτην. Ήτο εκλογεύς και η ψήφος του δεν ήξισε τίποτε. Ήτο κυρίαρχος και η κυριαρχία του απετέλει ειρωνίαν. Ήτο Λαός και ουδείς διέκρινε το μεγαλείον αυτού. Δούλος των κομμάτων, εδέχετο να εμπαίζεται το ιερώτερον των δικαιωμάτων του, ενώ δε έβλεπεν, ότι η τοιαύτη πολιτική έφερεν εις την καταστροφήν, υπνωτισμένος, εξηκολούθει να την ανέχεται και να την χειροκροτή μάλιστα.... Η σήμερον είνε η ημέρα της αληθινής αναγεννήσεως του Κράτους..."

Για τη σύναψη συμβολαίου του λαού με το Βενιζέλο έκανε λόγο την επόμενη μέρα η εφημερίδα "Αθήναι" του Γεωργίου Πωπ, που στη συνέχεια θα περνούσε στο αντιβενιζελικό μπλοκ: "...Μεταξύ του Πρωθυπουργού της Ελλάδος και του Ελληνικού Λαού συνήφθη το συμβόλαιον, του μεν ζητήσαντος τυφλήν υποστήριξιν και εμπιστοσύνην ίνα εργασθή υπέρ της χώρας, του δε παρασχόντος και υποστήριξιν και εμπιστοσύνιν τυφλήν, ίνα δρέψη τους καρπούς της εργασίας αυτής.... Ο λαός εξεπλήρωσε την αποστολήν του. Ήδη το έργον της Ανορθώσεως απόκειται εις τους αντιπροσώπους αυτού, ουδείς δε από της χθες δύναται να μεμφθή τον λαόν, ον μέχρι τούδε ψηφίζοντα τας φατρίας τοσάκις κατέστησεν υπόλογον την εν τη πολιτεία γενικής ανωμαλίας, ότι θα υπέχη και την ελαχίστην ευθύνην, διά την περίοδον, ην θα σημειώση το συγκροτούμενον Εθνικόν Συνέδριον. Το κόμμα των Φιλελευθέων, πανίσχυρον, ακατάβλητον, εξαρτών από μόνης της ιδίας πρωτοβουλίας την επιτέλεσιν του καθήκοντος, άνευ πάλης και της παραμικράς αντιδράσεως, έχει καθήκον, έχει υπέρ πάσαν άλλην περίστασιν την υποχρέωσιν να φανή αντάξιον της παρασχεθείσης αυτώ λαϊκής εμπιστοσύνης και να εργασθή συντόνως και ταχέως υπέρ της αποκαταστάσεως της εννοίας του Κράτους, ήτις από μακρών δεκαετηρίδων εξέλειπε, και υπέρ της ευημερίας του ευγενούς τούτου λαού, όστις πάσαν ελπίδα εις αυτό σήμερον εναποθέτει....".

Αμήχανη και επιφυλακτική ήταν η αντίδραση της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας "Αστραπή" (29.11.1910): "Εις λευκόν την εζήτησε και εις λευκόν την έλαβε την εμπιστοσύνην του ελληνικού Λαού ο κ. Βενιζέλος. Από της 15 Αυγούστου του παρελθόντος έτους (σ.σ. 1909), ότε εκατόν αξιωματικοί μετέβησαν εις το Γουδή, όπως ανορθώσουν το Κράτος, εδημιουργήθη εν Ελλάδι περιβάλλον νευρικής υπερδιεγέρσεως, ήτις εύρε διέξοδον διά της χθεσινής ψηφοφορίας.... Αλλ' ό,τι μας διέκρινε πάντοτε είνε η έλλειψις των ψυχραίμων σκέψεων, εντεύθεν δε δεν είνε παράδοξον, ότι εξολισθαίνομεν πάντοτε εις υπερβολάς. Δημιουργούμεν σήμερον είδωλα, όπως τα θρυμματίσωμεν την επομένην, μη θέλοντες να αντιληφθώμεν, ότι και η ορμή και ο ενθουσιασμός πρέπει να έχουν τα όριά των. Καθ' ον χρόνον δεν διετρέχομεν κανένα κίνδυνον, μας υπεβλήθη επιτηδείως, ότι έχομεν ανάγκην σωτήρος, αφού δε τον ανεζητήσαμεν και ενομίσαμεν ότι τον ανεκαλύψαμεν, άνευ ουδεμιάς επιφυλάξεως συρόμεθα ήδη όπισθεν του άρματός του...."

ΓΡΑΦΤΗΚΕ:

Μια σπάνια συνέντευξη του σπουδαίου Έλληνα ζωγράφου Γεώργιου Ιακωβίδη, ο οποίος διέμενε στο Μόναχο επί δεκαοκτώ χρόνια και εκείνες τις ημέρες βρισκόταν στην Ελλάδα, δημοσίευσε η εφημερίδα "Σκριπ" στις 28 Νοεμβρίου 1895. Τη συνέντευξη είχε πάρει ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου:

"Ο μέγας καλλιτέχνης κάμνει αλλεπαλλήλους περιοδείας κατά δύο ή τρία έτη εις την Ελλάδα, την Σμύρνην και κάποτε την ιδιαιτέρα του πατρίδα την Λέσβον, χωρίς να έχη κανένα καλλιτεχνικόν σκοπόν, αλλ' απλώς οικογενειακόν. Κατοικεί εις την "Μινέρβαν" με την σύζυγόν του και τον μπεμπέν του, ουχί ολίγας δε ώρας εξοδεύει εις του Ζαχαράτου. Εκεί εις τα μπιλλιάρδα τας ημέρας αυτάς συνεκεντρώθησαν όλοι οι ζωγράφοι μας, μεταξύ των οποίων πρυτανεύει ο Λύτρας εξαπλωμένος επί του βελουδίνου καναπέ και παρακολουθών λεπτομερώς τας καραμπόλας των δύο αγαπητών του μπιλλιαρδιστών, από στιγμής εις σιγμήν ερωτά: Πόσες έχεις Γιώργη;

... Η μορφή του Ιακωβίδου δεν προδίδει ούτε τα έτη του - είνε 43 ετών και φαίνεται 35 - ούτε τον καλλιτέχνην. Έχει όμως μίαν αιθιοπικήν ιδιοτροπίαν επάνω της με τα μήλα εκείνα τα εξωγκωμένα και τον αρμονικόν ωχρομέλανα χρωματισμόν της και προδίδει άνθρωπον ηρεμότατον και ψυχής αγαθωτάτης..."

Ο Παπαντωνίου ρώτησε τον Ιακωβίδη για το έργο που ζωγράφισε εκείνη την εποχή και ο ζωγράφος απάντησε: "Κάμνω τώρα το κονσέρτο. Είνε μια γυναίκα η οποία κρατεί το μωρό παιδί της και γύρω τα άλλα παιδιά της σχηματίζουν κονσέρτο, άλλο με ζουρνά, άλλο με μία γκάιδα, άλλο με ένα καταβρεχτήρι... Αυτό το έχω κάμει Plein-air, δηλαδή πασίφωτον όπως το ωνόμασεν ο Βυζάντιος". 

Στη συνέχεια, θυμήθηκε τον πρώτο του πίνακα: "Εις την Ακαδημίαν του Μονάχου εζωγράφισα την Κρέουσαν και την Ιφιγένειαν. Αυτό το έργον μου εβραβεύθη. Είνε όμως το μόνον το οποίον έκαμα εκ της μυθολογίας, διότι έκτοτε επεδόθην εις την πραγματικήν σχολήν και ησχολήθην αποκλειστικώς εις τα οικογενειακά έργα". Πρόκειται για τον παρακάτω πίνακα:

Ο Ιακωβίδης δεν θυμόταν πόσα "οικογενειακά έργα" είχε σχεδιάσει, προκαλώντας την παρέμβαση του Λύτρα, ο οποίος τ' απαρίθμησε ένα προς ένα, αλλά στην ερώτηση ποιο θεωρούσε ως το καλύτερο έργο του, ο Ιακωβίδης ξεχώρισε τον "σκανδαλιάρη εγγονό". 

Σε άλλο σημείο της συνέντευξης, ο Ιακωβίδης θυμήθηκε ένα περιστατικό από την εποχή που σπούδαζε στο Πολυτεχνείο και είχε αποπειραθεί να ασχοληθεί με τη γλυπτική: "Όταν εσχεδίασα εν άγαλμα και είδε το σχεδιογράφημα ο καθηγητής μου κ. Λύτρας μου είπε: Καλός γλύπτης θα γίνης, αλλά ζωγράφος καλλίτερος". 

Σε άλλο σημείο θυμήθηκε κι ένα χαριτωμένο περιστατικό από ένα ταξίδι του στη Σμύρνη: "Εις την Σμύρνην μια φορά όταν είχον περάσει, ενθυμούμαι ότι επήγα στην ακρογιαλιά διά να σχεδιάσω κάτι τι. Εκεί ήτο ένας Τούρκος τσοπάνης που έλουζε τα πρόβατά του στη θάλασσα και μόλις με είδε.. με πήρε με της πέτρες!".

Επίσης περιέγραψε την ζωή του στο Μόναχο, όπου συναναστρεφόταν με τον επίσης σπουδαίο Έλληνα ζωγράφο, Νικόλαο Γκύζη: "Όσον μου επιτρέπουν αι ασχολίαι μου ευρίσκομαι πάντοτε με τους συναδέλφους και ιδίως με τον Γκύζην. Δύο Έλληνες συντεχνίται εκεί πέρα βεβαίως είνε περισσότερον συνδεδεμένοι. Ο αντιβασιλεύς μας τιμά πολύ και μας προσκαλεί συχνά εις τα ανάκτορα".

Και η συνέντευξη τελείωσε με την απροσδόκητη ερώτηση προς τον Ιακωβίδη, αν ήταν καλός στο μπιλιάρδο. Η απάντηση; "Έτσι κι έτσι, μου απεκρίθη με το γλυκύ και αθωότατον γέλοιο του".