Ο ποταμός Κιτάρουμ (Citarum) μήκους 300 χιλιομέτρων θεωρείται ο σημαντικότερος ποταμός της Ινδονησίας. Ρέει στη Δυτική Ιάβα, το πιο πυκνοκατοικημένο νησί της χώρας της νοτιοανατολικής Ασίας και ιστορικά συνδέεται με την άνοδο του βασιλείου Ταρουμανγκάρα τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Δεκαπέντε εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στις όχθες του και είκοσι εκατομμύρια χρησιμοποιούν το νερό του. Ωστόσο, η ραγδαία, δίχως όρια βιομηχανική ανάπτυξη της περιοχής και ο υπερπληθυσμός κατέστησαν το ποτάμι ως το πιο βρώμικο του κόσμου.
Το 2008, η Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα ενέκρινε τη χορήγηση δανείου 500 εκατομμυρίων δολαρίων προς την κυβέρνηση της Ινδονησίας για την υλοποίηση ειδικού προγράμματος καθαρισμού του ποταμού μέσα σε μια δεκαπενταετία. Τέσσερα χρόνια μετά, το σχέδιο έχει αρχίσει να τίθεται σε εφαρμογή, όμως κατά πόσο έχει αλλάξει η κατάσταση;
Το χωριό Majalaya, που είναι κτισμένο στις όχθες του ποταμού, θεωρείται το κέντρο της υφαντουργίας στην Ινδονησία. Από τα 600 εργοστάσια που έχουν χτιστεί παραπλεύρως του Κιτάρουμ, τα 170 βρίσκονται στη Majalaya. Το 90% από αυτά δε διαθέτουν αποτελεσματικά συστήματα επεξεργασίας λυμάτων, με αποτέλεσμα τουλάχιστον 1320 λίτρα ή 280 τόνοι αποβλήτων να διαχέονται καθημερινά στον Κιτάρουμ και στους παραποτάμους του.
Το χρώμα του ποταμού ποικίλλει ανάλογα με το χρώμα των υφασμάτων που επεξεργάζεται το κάθε εργοστάσιο: κόκκινο, μπλε, πράσινο. Στο χωριό δεν υπάρχει τρεχούμενο νερό και οι κάτοικοι πίνουν, πλένουν, πλένονται με το νερό από τα πηγάδια της περιοχής, το οποίο προέρχεται από το μολυσμένο ποτάμι. Επτακόσιοι κάτοικοι της Majalaya έχουν διαγνωστεί με δερματικές παθήσεις, ενώ 300 υποφέρουν από διάρροια.
Τα εργαστήρια του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Μπαντούνγκ ανακάλυψαν την ύπαρξη διαφόρων τύπων βαρέων μετάλλων σε δείγματα που περισυνέλεξαν από το νερό του ποταμού: μόλυβδος, ψευδάργυρος, χρώμιο, υδράργυρος. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα επίπεδα του υδραργύρου είναι 100 φορές πιο πάνω από το ανώτατο επιτρεπτό όριο στο πόσιμο νερό.
"Φοβάμαι, ειδικά για τα παιδιά μου, αλλά τι μπορούμε να κάνουμε; Δεν υπάρχει καμιά άλλη παροχή νερού", δηλώνει μία κάτοικος της περιοχής σε δημοσιογράφους της ελβετικής εφημερίδας Le Temps. "Τα παιδιά έχουν αλλεργίες από το κεφάλι μέχρι τα δάχτυλα", επισημαίνει ένας άλλος κάτοικος. Ποιος όμως να καταγγείλει τους κανόνες λειτουργίας των εργοστασίων; Οι περισσότεροι άντρες του χωριού εργάζονται σε αυτά. Αν τα εργοστάσια κλείσουν ή τους επιβληθεί ένα δυσβάσταχτο πρόστιμο, θα χάσουν τη δουλειά τους, το μεροκάματο.
Ο Deni Riswandani, 50 ετών, είναι αγρότης και η καθημερινή του επιβίωση δεν εξαρτάται από τη λειτουργία των εργοστασίων. Για την ακρίβεια, συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Η μόλυνση του ποταμού πλήττει όσους ασχολούνται με αγροτικές εργασίες. Οι αγρότες της περιοχής έχουν ορυζώνες, η σοδειά των οποίων καταστρέφεται από τα μολυσμένα νερά του Κιτάρουμ. Έτσι, ο Riswandani έχει μετεξελιχθεί σε πρωτεργάτη του τοπικού κινήματος κατά της μόλυνσης του ποταμού.
Ο ίδιος καταγγέλλει ότι η κυβέρνηση της Ινδονησίας έχει υποχρεώσει τους κατοίκους της περιοχής να δεχτούν αποζημιώσεις ύψους από 20.000 μέχρι 50.000 ρουπίες, δηλαδή 2.100 με 5.200 δολάρια, οι οποίες έχουν καταβληθεί από τα εργοστάσια. Παράλληλα, αυτά εξακολουθούν να λειτουργούν χωρίς κανένα σεβασμό προς το περιβάλλον, οι κάτοικοι εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό και η ποιότητα ζωής παραμένει υποβαθμισμένη. Ούτε συζήτηση δε γίνεται να παύσει η λειτουργία των ρυπογόνων εργοστασίων, πολλά από τα οποία παράγουν ρούχα για διάσημα εμπορικά σήματα.
Οι νόμοι δε λείπουν. Προβλέπεται η υποχρέωση των εργοστασίων να ανακυκλώνουν το νερό, προτού αυτό αποτεθεί στο ποτάμι, όμως ο νόμος δεν τηρείται. Έχουν ασκηθεί κάνα δυο διώξεις, όμως κάπου στην πορεία οι φάκελοι έκλεισαν, έμειναν ξεχασμένοι στις καλένδες. Την ίδια στιγμή, όμως, εξίσου σημαντική είναι και η ευθύνη των ίδιων των κατοίκων.
Κάνοντας μια βόλτα κατά μήκος του ποταμού, εκτός από υφάσματα και μολυσμένα νερά, κανείς μπορεί να διαπιστώσει και κάθε είδους οικιακά απορρίμματα: από πλαστικές σακούλες μέχρι αυτοσχέδιες τουαλέτες. "Δεν έχουμε πού αλλού να πετάξουμε τα σκουπίδια μας", αντιτείνουν οι κάτοικοι δίνοντας το δικαίωμα στον εκπρόσωπο των βιομηχανιών να επιρρίπτουν την ευθύνη για την τραγική κατάσταση του ποταμού Κιτάρουμ στα ανθρώπινα αποβλήματα και στα σκουπίδια των παρόχθιων πληθυσμών.
Σίγουρα, πρόκειται για ξεκάθαρη περίπτωση ενός καταστρεπτικού φαύλου κύκλου, για τον οποίο ευθύνη έχουν όλες οι πλευρές. Όμως το ζήτημα δε θα λυθεί, όσο οι μεν επιρρίπτουν την ευθύνη στους δε νίπτοντας παράλληλα τας χείρας τους. Σε κάθε περίπτωση, αν τύχει κάποια στιγμή και αγοράσετε κάποιο "επώνυμο" ρούχο, στο ταμπελάκι του οποίου γράφει "made in Indonesia", σκεφτείτε λίγο μήπως - ακούσια μεν, έμμεσα δε - χρηματοδοτείτε τη συνέχιση ενός περιβαλλοντικού εγκλήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου