22 Νοεμβρίου 2012

Οι γλωσσικές περιπέτειες της γαλοπούλας!

Σήμερα, που οι Αμερικάνοι γιορτάζουν την Ημέρα των Ευχαριστιών, το τραπέζι σε κάθε σπίτι θα περιλαμβάνει κι ένα πιάτο γεμιστή γαλοπούλα. Αντίστοιχα, τα Χριστούγεννα η γαλοπούλα θα έχει περίοπτη θέση στο εορταστικό μενού τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Το συγκεκριμένο πτηνό έχει ταυτιστεί με πολλές πατρίδες, καθώς σε διαφορετικές γλώσσες αποδίδεται με τελείως διαφορετικές ονομασίες, μοναδικό κοινό στοιχείο των οποίων είναι ότι συνδέονται με κάποια χώρα: από την Τουρκία και την Ινδία μέχρι τη Γαλλία, το Περού, ακόμη και την Ελλάδα!

Αν και οι γαλοπούλες εξημερώθηκαν από τους αρχαίους Αζτέκους στην περιοχή όπου βρίσκεται το σημερινό Μεξικό, κανένας λαός δε σκέφτηκε να ονομάσει τα εν λόγω πτηνά "μεξικάνους" . Αντίθετα, οι περισσότερες ονομασίες δείχνουν ως χώρα προέλευσης χώρες της Ανατολής. 
Στα ελληνικά, το συγκεκριμένο πτηνό αποδίδεται τόσο ως "γαλοπούλα" ή "γάλος", όσο και ως "τούρκος" ή "διάνος". Οι δύο πρώτες λέξεις ("γαλοπούλα" και "γάλλος) δείχνουν προς Γαλλία μεριά, όπως και στα παραδοσιακά σκοτσέζικα, όπου το εδώδιμο αυτό πουλί ονομάζεται "frangach", δηλαδή ¨"γαλλική κότα". Αντίστοιχη ονομασία δίνουν στο συγκεκριμένο πουλί και οι Χμερ ("μοάν μπαράνγκ", που σημαίνει "γαλλικό κοτόπουλο"). 
Στα αρχαία ελληνικά, "γάλλοι" ονομάζονταν οι ευνούχοι ιερείς της θεάς Κυβέλης - αλλά και γενικότερα οι ευνούχοι - με σημείο αναφοράς, μάλλον, τον ομώνυμο ποταμό της Μ. Ασίας - αν και το πιθανότερο είναι να μην  υπάρχει καμία απολύτως σχέση. Άλλωστε, οι αρχαίοι Έλληνες αγνοούσαν ακόμη και την ύπαρξη της γαλοπούλας.
Γιατί, τότε ονομάζουμε το συγκεκριμένο πτηνό ως "πουλί από τη Γαλλία"; Η αλήθεια είναι ότι μοιάζει λίγο με την φραγκόκοτα, ένα άλλο πτηνό, μια ερμηνεία που εξηγεί και το γιατί οι Αμερικάνοι την ονομάζουν "turkey", δηλαδή "τουρκία"! 
Μπερδευτήκατε; Είναι απλή η εξήγηση. Οι πρώτοι Ευρωπαίοι άποικοι που έφτασαν στην Αμερική, μπέρδεψαν τις γαλοπούλες με τις φραγκόκοτες ("Guineafowl" στα αγγλικά), οι οποίες, όμως, εισάγονταν στην Ευρώπη από τις χώρες της Ανατολής μέσω Τουρκίας. Έτσι, οι Άγγλοι άρχισαν ν' αποκαλούν τα συγκεκριμένα πτηνά με βάση τη χώρα που τα πωλούσε: "turkey fowl" και στη συνέχεια απλά "turkey".
Πάντως, η χώρα με την οποία η γαλοπούλα έχει συνδεθεί γλωσσικά είναι η Ινδία κι έτσι στα γαλλικά ονομάζεται "dinde" και στα τουρκικά "hindi". Προς την Ινδία δείχνουν και οι Καταλανοί ("gall d’indi"), οι Πολωνοί ("Indyk"), οι Αρμένιοι ("χντκαχάβ"), αλλά και οι Ισραηλινοί ("ταρνεγκόλ χιντού").
Άλλοι πάλι λαοί συνδέουν τη γαλοπούλα όχι συνολικά με την Ινδία, αλλά με την πόλη της Καλκούτας, όπως οι Ολλανδοί ("kalkoen"), οι σκανδιναβικοί λαοί (στα δανέζικα και στα νορβηγικά ονομάζεται "kalkun",  "kalkúnn" στα ισλανδικά, στα σουηδικά λέγεται "kalkon" και στα φινλανδικά "kalkkuna"), αλλά και οι Λιθουανοί ("kalakutas"). 
Οι Ινδοί με τη σειρά τους βάφτισαν τη γαλοπούλα "περού". Αντίστοιχα, η νοτιοαμερικανική χώρα έχει την τιμητική της για την ονομασία της γαλοπούλας και σε άλλες γλώσσες, όπως στα πορτογαλικά, και στα κροατικά. 
Οι Βούλγαροι το ονομάζουν "μισίρκα", δηλαδή "από την Αίγυπτο", ενώ στα αραβικά, η γαλοπούλα ονομάζεται "ελληνικό πουλί" (προφέρεται "ντικ ρουμί"), αν και ορισμένοι το αποκαλούν και "αιθιοπικό πουλί". Πιο εύστοχοι οι Ρώσοι ονομάζουν τη γαλοπούλα "ιντεΐκα", δηλαδή "ινδιάνικο πουλί", ενώ στα μαλαϊκά ονομάζεται "Ayam Belanda", δηλαδή "ολλανδικό κοτόπουλο"!
Σε άλλες γλώσσες πάλι δεν γίνεται καμία προσπάθεια εθνικής ταύτισης της γαλοπούλας, όπως στα ιαπωνικά και στα κορεατικά, που ονομάζεται "πουλί με τα εφτά πρόσωπα", επειδή οι γαλοπούλες αλλάζουν εύκολα εκφράσεις στα πρόσωπα τους.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου